Ενημερωτικό Δελτίο ΕΟΔΥ – Ιούνιος 2024

Γρίπη των πτηνών: Mία διαρκώς αυξανόμενη απειλή για την παγκόσμια υγεία

Τα τελευταία δύο χρόνια, παρουσιάζεται ανησυχητική αύξηση των κρουσμάτων γρίπης των πτηνών (avian influenza), γεγονός που εντείνει τις ανησυχίες για πιθανή μετάδοση στους ανθρώπους.

Από το 2022, έχουν καταγραφεί εστίες γρίπης H5N1 σε πτηνά στις πέντε ηπείρους, προκαλώντας τον θάνατο ή την υγειονομική καταστροφή περισσότερων από 131 εκατομμυρίων οικόσιτων πτηνών. Το 2023, οι εστίες επεκτάθηκαν σε άλλες 14 χώρες, κυρίως στην Αμερικάνικη ήπειρο. Πιθανολογείται ότι η Αμερική πλήττεται πιο έντονα κατά το τελευταίο διάστημα (2023-2024) επειδή τα άγρια πτηνά εκεί δεν είχαν προηγούμενη επαφή με τον ιό και επομένως δεν έχουν αναπτύξει οποιαδήποτε ανοσία σε αντίθεση με την Ευρώπη όπου κατά τα προηγούμενα έτη (2021-2022) σημειώθηκαν εκτεταμένες επιδημικές εξάρσεις (1,2)​.

Επιπλέον, κατά τα τελευταία έτη, παρατηρείται αύξηση των κρουσμάτων σε θηλαστικά, όπως εκτρεφόμενα γουνοφόρα θηλαστικά (ικτίδες, «μινκς»), αλεπούδες, γάτες, σκύλους, φώκιες και θαλάσσια λιοντάρια. Το γεγονός αυτό έχει οδηγήσει σε ανησυχίες ότι τα θηλαστικά μπορεί να λειτουργήσουν ως “δοχεία ανάμιξης” για τους ιούς, αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης νέων στελεχών που θα μπορούσαν να είναι πιο επικίνδυνα για τα ζώα και τους ανθρώπους​ (1,2)​.

Γεγονός ενδεικτικό της ικανότητας του ιού να υπερπηδά το φράγμα των ειδών είναι η πρόσφατη εντόπιση του H5N1 σε μεγάλο αριθμό (92) μονάδων εκτροφής γαλακτοπαραγωγών αγελάδων, σε 12 πολιτείες των Η.Π.Α (Εικόνα 1) (3). Ο ιός εντοπίστηκε επίσης και στο γάλα από τις μολυσμένες αγελάδες, ωστόσο επιβεβαιώθηκε ότι εξουδετερώνεται από τη συνήθη διαδικασία της παστερίωσης. Στις προσβεβλημένες εκτροφές εντοπίστηκαν νεκρές γάτες με H5N1 που πιθανολογείται ότι μολύνθηκαν μέσω κατανάλωσης ωμού αγελαδινού γάλακτος (4). Μέχρι στιγμής έχουν καταγραφεί τρία περιστατικά εργαστηριακά επιβεβαιωμένης λοίμωξης με A(Η5Ν1) σε ανθρώπους επαγγελματικά απασχολούμενους με προσβεβλημένες αγελάδες. Τα κρούσματα αυτά εμφάνισαν ήπια κλινική εικόνα: τα δύο εκδήλωσαν μόνο επιπεφυκίτιδα, ενώ το τρίτο εμφάνισε συμπτώματα από το ανώτερο αναπνευστικό.

Γαλακτοπαραγωγές αγελάδες στις Η.Π.Α.
Photo credits: By Scott Bauer – United States Department of Agriculture (link), Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1635852

Οι ανθρώπινες λοιμώξεις παραμένουν σπάνιες και τα κρούσματα σχεδόν ανεξαιρέτως έχουν ιστορικό απροστάτευτης επαφής με μολυσμένα πτηνά ή έκθεσης στο περιβάλλον όπου αυτά εκτρέφονται. Μέχρι τώρα (Μάϊος 2024), έχουν καταγραφεί 887 κρούσματα γρίπης H5N1 σε ανθρώπους με 462 θανάτους (52% θνητότητα), στην συντριπτική πλειοψηφία τους σε χώρες της Νότιο-Ανατολικής Ασίας. Ο κίνδυνος για το γενικό κοινό παραμένει χαμηλός, επειδή ο ιός δεν μεταδίδεται εύκολα από τα πτηνά ή ζώα στον άνθρωπο, δεν υπάρχει συνεχιζόμενη μετάδοση μεταξύ ανθρώπων, τα υφιστάμενα αντιϊκά είναι αποτελεσματικά και τα διαθέσιμα εμβόλια, τόσο αυτά που προορίζονται για το διάστημα πριν μια ενδεχόμενη πανδημία (προ-πανδημικά) όσο και αυτά για την περίπτωση πανδημίας (πανδημικά), φαίνεται ότι προσφέρουν επαρκή ανοσία από τα κυκλοφορούντα στελέχη του ιού. Ωστόσο, η συνεχής γενετική εξέλιξη του ιού εγκυμονεί διαρκή κίνδυνο και απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση​ (5).

Στην Ευρώπη κυριαρχεί ο υπότυπος Η5Ν1 και συγκεκριμένα ο κλάδος (clade) 2.3.4.4b. Το τετράμηνο από Δεκέμβριο 2023 έως Μάρτιο 2024 εστίες γρίπης τύπου Α(H5Νx) εντοπίστηκαν σε 227 οικόσιτες εκτροφές και σε 414 περιπτώσεις άγριων πτηνών σε 26 χώρες της Ευρώπης (Εικόνα 2).

Εικόνα 2 Κρούσματα γρίπης των πτηνών σε άγρια και εκτρεφόμενα πτηνά στην Ευρώπη, Δεκέμβριος 2023- Μάρτιος 2024. Στην επάνω εικόνα απεικονίζονται τα άγρια πτηνά με H5N1 (κόκκινοι αστερίσκοι), στην κάτω εικόνα τα πουλερικά με H5N1 (κόκκινες τελείες). Πηγή:EFSA- ECDC-EURL (6).

Από το 2020, υπήρξαν λίγες περιπτώσεις μόλυνσης ανθρώπων με τον ιό της γρίπης των πτηνών H5N1 στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα, καταγράφηκαν πέντε περιπτώσεις λοίμωξης με τον ιό κλάδου 2.3.4.4b, οι οποίες αφορούσαν σε εργαζόμενους σε πτηνοτροφεία στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2023. Και οι πέντε αυτές περιπτώσεις ήταν είτε ασυμπτωματικές είτε παρουσίαζαν ήπια συμπτώματα​ (7,8). Επιπλέον, δύο περιπτώσεις ανίχνευσης ιικού RNA του H5N1 στην Ισπανία, σε δείγματα από εργαζόμενους που συμμετείχαν σε δραστηριότητες αντιμετώπισης εστίας γρίπης πτηνών θεωρήθηκαν ως αποτέλεσμα απλής επιμόλυνσης και όχι ως παραγωγικές λοιμώξεις (7)​.

Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί κατά το πρόσφατο παρελθόν εστίες γρίπης των πτηνών, οι οποίες εν συντομία αναφέρονται παρακάτω:

2006: Εντοπίστηκαν κρούσματα H5N1 σε άγρια πτηνά, κυρίως σε κύκνους, σε διάφορες περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης.

2016-2017: Καταγράφηκαν κρούσματα Η5Ν8, Η5Ν6, Η5Ν5 σε εκτρεφόμενα και άγρια πτηνά, σε Κεντρική Μακεδονία, Δυτική Μακεδονία, Θεσσαλία Πελοπόννησο, Στερεά Ελλάδα και Ήπειρο.

2021: Κρούσματα H5N8 σε άγρια πτηνά σε Κεντρική και Δυτική Μακεδονία.

2022: Κρούσματα H5N1 κυρίως σε άγρια πτηνά σε Ανατολική Μακεδονία & Θράκη, Κεντρική Μακεδονία, Δυτική Μακεδονία.

Οι περισσότερες καταγεγραμμένες εστίες στη χώρα μας οφείλονται στον υπότυπο H5N8 και αφορούν άγρια υδρόβια πτηνά σε υδροβιότοπους, όπως οι λίμνες Πρεσπών, Κερκίνη, Βόλβη, Καστοριάς, το Δέλτα του Έβρου κλπ. (Εικόνα 3). Η προσβολή εκτρεφόμενων πουλερικών εγκυμονεί μεγαλύτερο κίνδυνο έκθεσης ανθρώπων λόγω του μεγάλου αριθμού συγκεντρωμένων πτηνών, της παραμονής των πτηνοτρόφων στους χώρους του πτηνοτροφείου και των απαιτούμενων δράσεων θανάτωσης των πτηνών και απολύμανσης της εστίας.

Βουβόκυκνος (Mute Swan). Βουβόκυκνοι και αργυροπελεκάνοι αντιπροσωπεύουν τα άγρια πτηνά με τη συχνότερη εντόπιση του ιού της γρίπης των πτηνών στην Ελλάδα.
Photo credits: By Sanchezn – Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3019282

Οι υπηρεσίες δημόσιας υγείας της χώρας προετοιμάζονται με τους εξής τρόπους:

• Ενίσχυση της επιτήρησης στα νοσοκομεία και την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας.

Οι ασθενείς με εικόνα γριπώδους συνδρομής ή πνευμονίας από άγνωστο αίτιο διερευνώνται για ιστορικό επαφής με πτηνά ή συγκεκριμένα είδη ζώων. Επιπλέον, δίδεται προσοχή σε ανεξήγητες νευρολογικές εκδηλώσεις ή και επιπεφυκίτιδα, συμπτώματα που έχουν παρατηρηθεί στις τελευταίες ανθρώπινες μολύνσεις ή θεωρείται ότι είναι πιθανές επειδή έχουν παρατηρηθεί σε θηλαστικά. Τα ύποπτα περιστατικά διερευνώνται πλήρως ως προς τον υπότυπο του ιού στα Εθνικά Εργαστήρια Αναφοράς Γρίπης.

• Διατήρηση της στενής συνεργασίας μεταξύ των κτηνιατρικών και ιατρικών υπηρεσιών.

Επιδιώκεται η άμεση ροή της πληροφορίας σε ενδεχόμενη εστία σε πτηνά ή ζώα, η συνεργασία στην καταγραφή των εκτεθέντων ατόμων, η ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ ανθρώπινων και κτηνιατρικών εργαστηρίων για τα χαρακτηριστικά του ιού και την υποβοήθηση της επιδημιολογικής διερεύνησης σε περίπτωση μολύνσεων ανθρώπων.

• Εκπόνηση λεπτομερούς επιχειρησιακού σχεδίου δράσης με σαφή περιγραφή του ρόλου του κάθε εμπλεκόμενου.

Ο ΕΟΔΥ εκπόνησε πρωτόκολλο πρόληψης-απόκρισης-επιτήρησης για την γρίπη των πτηνών λαμβάνοντας υπόψη όλα τα νεώτερα δεδομένα. Κατά το  προσεχές διάστημα (Ιούλιος), πρόκειται να διεξαχθεί διατομεακή άσκηση επί χάρτου με τη συμμετοχή πολλών φορέων προκειμένου να ενισχυθεί η αποτελεσματική συνεργασία και η ετοιμότητα των υπηρεσιών σε περίπτωση ενδεχόμενου κρούσματος Α(H5N1) σε πτηνά, ζώα ή ανθρώπους.

• Ενημέρωση για τα μέτρα πρόληψης των ατόμων με εργασία σε χώρους υψηλού κινδύνου.

Ο ΕΟΔΥ διατηρεί ενημερωτικό υλικό στη σελίδα για τη γρίπη των πτηνών που απευθύνεται σε εργαζόμενους στην πτηνοτροφία, σφαγείς, εργάτες, μεταφορείς, καθαριστές, ιδιοκτήτες οικόσιτων πουλερικών, κτηνιάτρους και κυνηγούς https://eody.gov.gr/disease/gripi-ton-ptinon/.

Στις συστάσεις προς άτομα που έρχονται σε επαφή με πτηνά ή θηλαστικά που διατρέχουν κίνδυνο μόλυνσης, περιλαμβάνεται και ο εμβολιασμός κατά της κοινής γρίπης (Εικόνα 4). Σε ασθενή προσβεβλημένο ταυτόχρονα από κοινή γρίπη και γρίπη των πτηνών υπάρχει κίνδυνος ανάμιξης του γενετικού υλικού των δύο ιών, από την οποία μπορεί να προκύψει ένας νέος ιός που δυνητικά θα μπορούσε να προσβάλει τον άνθρωπο και να έχει πανδημικά χαρακτηριστικά με κυριότερο, τη συνεχιζόμενη μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο. Εξάλλου, αποτελεί σταθερή σύσταση στις ετήσιες εγκυκλίους του Υπουργείου Υγείας, ανάμεσα στις ομάδες που πρέπει να λαμβάνουν αντιγριπικό εμβολιασμό, κατά προτεραιότητα, να περιλαμβάνονται οι κτηνίατροι, πτηνοτρόφοι, χοιροτρόφοι, εκτροφείς, σφαγείς και γενικά άτομα που έρχονται σε συστηματική επαφή με πτηνά ή χοίρους.

Εικόνα 4 Ο ΕΟΔΥ συμβάλλει στην προστασία της υγείας των εκτροφέων δημιουργώντας κατανοητό και σύγχρονο ενημερωτικό υλικό με τη βοήθεια γραφικών

Οι διεθνείς οργανισμοί, όπως η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO), το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) και η Παγκόσμια Οργάνωση για την Υγεία των Ζώων (WOAH) καλούν τις χώρες να ενισχύσουν τα κτηνιατρικά μέτρα βιοασφάλειας, να παρακολουθούν και να αναφέρουν έγκαιρα τις λοιμώξεις σε ζώα και ανθρώπους και να ενισχύσουν την εργαστηριακή διερεύνηση ώστε να εντοπιστεί έγκαιρα στέλεχος του ιού της γρίπης των πτηνών που τυχόν κυκλοφορεί στην κοινότητα​​.

Η επόμενη περίοδος θα είναι κρίσιμη για την αντιμετώπιση της γρίπης των πτηνών και την προστασία της ανθρώπινης υγείας, καθώς οι μεταλλάξεις του ιού και η εξάπλωσή του σε νέα είδη και γεωγραφικές περιοχές συνεχίζουν να αποτελούν σημαντική πρόκληση.

1. World Health Organization. Ongoing avian influenza outbreaks in animals pose risk to humans https://www.who.int/news/item/12-07-2023-ongoing-avian-influenza-outbreaks-in-animals-pose-risk-to-humans (01-06-2024)
2. US Department of Agriculture, Animal and Plant Health Inspection Service. Detections of Highly Pathogenic Avian Influenza (last modified June 11, 2014). https://www.aphis.usda.gov/livestock-poultry-disease/avian/avian-influenza/hpai-detections
3. Centers for Disease Control, USA (CDC). Current H5N1 Bird Flu Situation in Dairy Cows. https://www.cdc.gov/flu/avianflu/mammals.htm (7-6-2024)
4. Burrough ER, Magstadt DR, Petersen B, et al. Highly Pathogenic Avian Influenza A(H5N1) Clade 2.3.4.4b Virus Infection in Domestic Dairy Cattle and Cats, United States, 2024. Emerg Infect Dis. doi:10.3201/eid3007.240508
5. Centers for Disease Control, USA (CDC). Technical Report: Highly Pathogenic Avian Influenza A(H5N1) Viruses (Updated March 17, 2023). https://www.cdc.gov/flu/avianflu/spotlights/2022-2023/h5n1-technical-report.htm (7-6-2024)
6. EFSA (European Food Safety Authority), ECDC (European Centre for Disease Prevention and Control), EURL (European Union Reference Laboratory for Avian Influenza), Fusaro A, Gonzales JL, Kuiken T, Mirinavičiūtė G, Niqueux É, Ståhl K, Staubach C, Svartström O, Terregino C, Willgert K, Baldinelli F, Delacourt R, Georganas A and Kohnle L, 2024. Scientific report: Avian influenza overview December 2023–March 2024. EFSA Journal 2024;22(3):8754, 69 pp. https://doi.org/10.2903/j.efsa.2024.8754
7. European Centre for Disease Prevention and Control. Public health situation for avian influenza A(H5) viruses. https://www.ecdc.europa.eu/en/infectious-disease-topics/z-disease-list/avian-influenza/threats-and-outbreaks/situation-ah5 (3-6-2024)
8. World Health Organization. Questions and answers/Avian influenza and people. https://www.who.int/europe/news-room/questions-and-answers/item/avian-influenza-and-people (30-5-2024)

“Κλιματική αλλαγή & Δημόσια Υγεία”: Ημερίδα από τον ΕΟΔΥ

Η κλιματική αλλαγή είναι πλέον μία πραγματικότητα που βιώνουμε καθημερινά, με τους επιστήμονες να προειδοποιούν για τις σοβαρές επιπτώσεις της, όπως η αύξηση θερμοκρασίας, οι αλλαγές στο ύψος των βροχοπτώσεων, και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Αυτές οι αλλαγές επηρεάζουν την υγεία μας, την ποιότητα και την επάρκεια τροφής, και νερού, καθώς και του αέρα που αναπνέουμε. Αξίζει να επισημανθεί πως ακόμη και οι πιο ανεπτυγμένες χώρες, παρά το αυξημένο επίπεδο ετοιμότητας και απόκρισης και τις δυνατότητες επενδύσεων, συχνά δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν τις ακραίες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.

Ο ΕΟΔΥ, μετά από την εμπειρία του και τη συμβολή του στην επιτυχημένη διαχείριση των συνεπειών της κακοκαιρίας Daniel στην Περιφέρεια της Θεσσαλίας, διοργάνωσε την 3η Ημερίδα Δημόσιας Υγείας με θέμα «Κλιματική αλλαγή και δημόσια υγεία», τη Δευτέρα, 27/05/2024, στο κεντρικό κτίριο του ΕΚΠΑ. Σκοπός της ημερίδας ήταν η περαιτέρω ευαισθητοποίηση των επαγγελματιών Δημόσιας Υγείας, της ευρύτερης επιστημονικής κοινότητας καθώς και του γενικού κοινού στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη Δημόσια Υγεία.

Χαιρετισμό κατά την έναρξη της ημερίδας απηύθυναν ο Πρύτανης του ΕΚΠΑ, Καθηγητής κ. Γεράσιμος Σιάσος, ο κ. Philip J Candilis, Professor of Psychiatry, George Washington School of Medicine /USA και η Γενική Γραμματέας Δημόσιας Υγείας, κ. Φωτεινή Καλύβα.

Η κεντρική ομιλία, με τίτλο «Κλιματική αλλαγή», πραγματοποιήθηκε από τον εθνικό εκπρόσωπο για την κλιματική αλλαγή και Γενικό Γραμματέα της Ακαδημίας Αθηνών, Καθηγητή κ. Χρήστο Ζερεφό.

Ο Πρόεδρος ΔΣ του ΕΟΔΥ, Καθηγητής κ. Χρήστος Χατζηχριστοδούλου άνοιξε την εκδήλωση με εισαγωγική ομιλία με τίτλο «Ο ρόλος του ΕΟΔΥ στην αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής» ενώ στη συνέχεια η ημερίδα εξελίχθηκε σε τρία στρογγυλά τραπέζια με τις ακόλουθες θεματικές ενότητες:

– «Κλιματική αλλαγή και μεταδοτικά νοσήματα»

– «Κλιματική αλλαγή και μη μεταδοτικά νοσήματα»

– «Διαχείριση ακραίων καιρικών φαινομένων και καταστροφών»

Στα στρογγυλά τραπέζια συμμετείχαν μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας από την Ελλάδα και το εξωτερικό, του επιστημονικού προσωπικού του ΕΟΔΥ, του επιστημονικού προσωπικού της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας της Περιφέρειας Θεσσαλίας, του Πυροσβεστικού Σώματος και της 1ης ΕΜΑΚ.

Ο Εθνικός Εκπρόσωπος για την κλιματική αλλαγή & ΓΓ της Ακαδημίας Αθηνών, Καθ. κ. Χρήστος Ζερεφός στο βήμα

Χ. Ζερεφός: Απαντάμε στην πρόκληση της κλιματικής αλλαγής με μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειες, ενίσχυση υποδομών και τη χρήση νέων τεχνολογιών

Στην αύξηση της θερμοκρασίας των θαλασσών αναφέρθηκε ο κ. Χρήστος Ζερεφός επισημαίνοντας πως από το 1900 και μετά, η θερμοκρασία των θαλασσών έχει αυξηθεί κατά 2 βαθμούς Κελσίου, γεγονός που έχει προκαλέσει διαταραχή στα κλιματικά συστήματα με αποτελέσματα όπως η πρόκληση ξηρασιών, πλημμυρών και πυρκαγιών. Τα φαινόμενα αυτά έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και το περιβάλλον. Ο κ. Ζερεφός ανέφερε χαρακτηριστικά πως το 2023, ακραία καιρικά φαινόμενα προκάλεσαν καταστροφές σε διάφορες περιοχές, όπως η καταστροφή του δάσους της Δαδιάς στην Ελλάδα και οι μεγάλες πυρκαγιές στο Μάουι και τον Καναδά.

Η ανθρώπινη δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένης της μετακίνησης, της παραγωγής, της θέρμανσης και του κλιματισμού, αυξάνει τη συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Η θερμοχωρητικότητα της θάλασσας λειτουργεί ως μνήμη του κλίματος και όταν η θερμοκρασία της αυξάνεται, η μνήμη αυτή μπορεί να διαρκέσει έως και 10 χρόνια. Αυτή η διαταραχή οδηγεί σε αυξημένους δείκτες ξηρασίας και μείωση της σχετικής υγρασίας σε ατμόσφαιρα και έδαφος. Το 2023, η σχετική υγρασία του εδάφους σε όλη την περιοχή της Μεσογείου ήταν κάτω από 10%, με καταστροφικές επιπτώσεις στην Ελλάδα και την Ισπανία. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα με τη ξηρασία, ιδίως η Ανατολική Ελλάδα, η οποία είναι ήδη ημι-ερημοποιημένη.

Για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, απαιτείται η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και η στροφή προς ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σύμφωνα με τη Συμφωνία των Παρισίων, συνέστησε ο κ. Ζερεφός. Ο ομιλητής πρόσθεσε πως είναι απαραίτητη η ενίσχυση των υποδομών επιδημιολογικής επιτήρησης, η επένδυση σε επιστημονικό προσωπικό και η χρήση τεχνολογιών όπως η τεχνητή νοημοσύνη για την ανάλυση δεδομένων.

Ο Πρόεδρος ΔΣ ΕΟΔΥ, Καθ. κ. Χρήστος Χατζηχριστοδούλου άνοιξε την εκδήλωση με ομιλία με τίτλο «Ο ρόλος του ΕΟΔΥ στην αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής»

Χ. Χατζηχριστοδούλου: Η αναδιάρθρωση του ΕΟΔΥ και η ενίσχυση των υποδομών επιδημιολογικής επιτήρησης στον πυρήνα της αποτελεσματικής απόκρισης στην κλιματική αλλαγή

Ο Πρόεδρος ΕΟΔΥ, κ.Χρήστος Χατζηχριστοδούλου, εστίασε στην ανάγκη για βελτίωση της λειτουργίας του ΕΟΔΥ μέσω διοικητικής αναδιάρθρωσης και ενίσχυσης των βασικών υποδομών επιδημιολογικής επιτήρησης. Η επένδυση σε επιστημονικό προσωπικό και η συνεχιζόμενη εκπαίδευση του υπάρχοντος προσωπικού είναι αναγκαία προϋπόθεση για την αποτελεσματική αντιμετώπιση προκλήσεων όπως η κλιματική αλλαγή. Ο κ. Χατζηχριστοδούλου ανέδειξε επίσης τη σημασία της δημιουργίας μιας δεξαμενής δεδομένων για την καταγραφή και ανάλυση λοιμωδών και μη μεταδοτικών νοσημάτων, η οποία θα συνδεθεί με ένα περιβαλλοντικό αποθετήριο δεδομένων, βασισμένο σε ένα δίκτυο επιδημιολογικής επιτήρησης ενιαίας υγείας.

Ο ομιλητής έδωσε έμφαση στην εργαστηριακή καταγραφή, στην ενίσχυση του δικτύου επιτήρησης Sentinel, στην επιτήρηση βάσει συμβάντων (event-based surveillance/EBS) ενώ αναγνώρισε τον καίριο ρόλο που μπορεί να διαδραματίζει η Επιδημιολογική Πληροφόρηση (Epidemic Intelligence). Σημαντική κρίνεται η ανάπτυξη του δικτύου Εργαστηρίων ΚΕΔΥ-ΠΕΔΥ. “Όλα αυτά τα δεδομένα θα μπορούμε να τα αναλύουμε συγκεντρωτικά ώστε μέσω της προηγμένης στατιστικής και την βοήθεια της Τεχνητής Νοημοσύνης να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή” είπε χαρακτηριστικά ο Πρόεδρος του ΕΟΔΥ.

Ολοκληρώνοντας την ομιλία του, ο κ.Χατζηχριστοδούλου ανέδειξε την ανάγκη δημιουργίας ειδικού επιχειρησιακού σχεδίου για την αντιμετώπιση των ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως πλημμύρες, καύσωνες και πυρκαγιές. «Στο πλαίσιο ενός τέτοιου σχεδίου θα διευκολυνθεί ο συντονισμός και η άμεση ανταπόκριση όλων των εμπλεκομένων φορέων σε όλη την Ελλάδα», εξήγησε ο Πρόεδρος του ΕΟΔΥ.

1η Θεματική Ενότητα: Κλιματική Αλλαγή και Μεταδοτικά Νοσήματα

Στην 1η Θεματική Ενότητα της ημερίδας εθίγησαν θέματα όπως η αυξημένη ευαλωτότητα ορισμένων πληθυσμών στα κλιματικά φαινόμενα, η συσχέτιση της κλιματικής αλλαγής με την εξάπλωση λοιμωδών νοσημάτων, και ειδικότερα των νοσημάτων που μεταδίδονται μέσω διαβιβαστών όπως η ελονοσία και ο δάγκειος πυρετός, τα διεθνή ταξίδια ως παράγοντας αύξησης του κινδύνου μετάδοσης μεταδοτικών νοσημάτων. Επίσης έγινε λόγος για την σύνδεση της κλιματικής αλλαγής με τη μετακίνηση πληθυσμών αλλά για την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στα τροφιμογενή και υδατογενή νοσήματα εξαιτίας των αλλαγών στις θερμοκρασίες.

Ομιλητής: Καθ. Σωτήρης Τσιόδρας, Στρογγυλό Τραπέζι: κ. Ανδρούλα Παυλή, Δανάη Περβανίδου, Κωνσταντίνος Μήτρου, Θεολογία Σιδερόγλου. Συντονισμός: κ. Κασσιανή Μέλλου

Ο Καθ. Σ.Τσιόδρας στο βήμα

2η Θεματική Ενότητα: Κλιματική αλλαγή και μη μεταδοτικά νοσήματα

Η 2η Θεματική Ενότητα εστίασε στην επίδραση της κλιματικής αλλαγής στα καρδιαγγειακά, αναπνευστικά και ψυχικά νοσήματα. Επισημάνθηκε ότι στην Αττική, η αύξηση της θερμοκρασίας κατά τους θερμούς μήνες προκαλεί αύξηση των θανάτων από καρδιαγγειακά νοσήματα κατά 10% και από αναπνευστικά νοσήματα πάνω από 20%. Αναφέρθηκε επίσης ότι περιοχές με υψηλή ανεργία και χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο είναι πιο ευάλωτες.

Η κλιματική αλλαγή προκαλεί κυτταρικό θάνατο στους πνεύμονες και αύξηση των αναπνευστικών νοσημάτων, ενώ ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως πλημμύρες και πυρκαγιές, επιδεινώνουν τις αναπνευστικές ασθένειες και αυξάνουν την εμφάνιση άσθματος και πνευμονίτιδας.

Αναδείχθηκε η επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην ψυχική υγεία, με τους ειδικούς να τονίζουν πως έχει σοβαρές ψυχικές επιπτώσεις, προκαλώντας στρες, άγχος, κατάθλιψη, μετατραυματικό στρες (PTSD) και αυτοκτονικές τάσεις. Υπογραμμίστηκε επίσης η ανάγκη διεθνούς συνεργασίας για την καλύτερη αντιμετώπιση αυτών των επιπτώσεων.

Ειδική μνεία έγινε στις σοβαρές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον ψυχισμό των παιδιών και των εφήβων ενώ επισημάνθηκε πως η έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες συνιστά απειλή για τις εγκύους και τα νεογνά. Συγκεκριμένα, διατυπώθηκε χαρακτηριστικά πως δεδομένα από πάνω από 200 μελέτες δείχνουν ισχυρή σχέση μεταξύ κλιματικής αλλαγής και εγκυμοσύνης, με επιδράσεις στο ενδοκρινικό σύστημα, το μεταβολικό προφίλ και το ανοσιακό σύστημα της εγκύου. Οι υψηλές θερμοκρασίες συνδέονται με πρόωρο τοκετό, προεκλαμψία, θνησιγενή νεογνά, χαμηλό βάρος γέννησης και διάφορες συγγενείς ανωμαλίες στα νεογνά.

Η 2η θεματική ενότητα πραγματεύτηκε επίσης την επίδραση των διατροφικών μας επιλογών στις κλιματικές αλλαγές και το περιβάλλον. Μια βιώσιμη διατροφή προάγει την υγεία και προστατεύει το περιβάλλον. Παρατέθηκαν συγκεκριμένες αλλαγές στη διατροφή που μπορούν να βοηθήσουν προς αυτήν την κατεύθυνση, όπως η μείωση της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος, η προτίμηση τοπικών και εποχιακών προϊόντων, η κατανάλωση βιολογικών προϊόντων, ο περιορισμός υπερεπεξεργασμένων τροφίμων και η μείωση των απορριμμάτων τροφίμων με αγορά και αποθήκευση ανάλογα με τις ανάγκες μας.

Ομιλήτρια: Καθ. Ευαγγελία Σαμόλη, Στρογγυλό Τραπέζι: Στέλιος Λουκίδης, Vasilis Pozios, Κωνσταντίνα Μαγκλάρα, Φανή Καλαλά, Ανδρονίκη Νάσκα. Συντονισμός: Αγγελική Λάμπρου

Οι Καθ. κ.Κ.Μαγκλάρα, Φ.Καλαλά και Α.Νάσκα

3η Θεματική Ενότητα: Διαχείριση ακραίων καιρικών φαινομένων και καταστροφών

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα βρέθηκαν στο επίκεντρο αυτής της θεματικής ενότητας με τους συμμετέχοντες να επισημαίνουν ότι η κλιματική αλλαγή αυξάνει την ένταση και την συχνότητά τους.

Αναλύθηκαν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία των ανθρώπων, των ζώων και το περιβάλλον ενώ επισημάνθηκαν οι ομάδες του πληθυσμού που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο. Οι επιπτώσεις των ακραίων καιρικών φαινομένων εντείνονται όταν καταστρέφονται κρίσιμες υποδομές, δημιουργώντας έναν αλυσιδωτό αντίκτυπο στη λειτουργία των υπόλοιπων δομών. Ειδική μνεία έγινε στις πλημμύρες, που προκάλεσε στη Θεσσαλία το ακραίο καιρικό φαινόμενο «Daniel» και τις προκλήσεις με τις οποίες βρέθηκε αντιμέτωπος ο κρατικός μηχανισμός, όπως οι τεράστιοι όγκοι στάσιμων και μολυσμένων υδάτων, με συγχρωτισμό ανθρώπων σε πρόχειρους καταυλισμούς και με μεγάλο αριθμό νεκρών ζωών. Η δημιουργία Συντονιστικού Κέντρου με συμμετοχή όλων των συναρμόδιων φορέων ήταν από τα πρώτα μέτρα που ελήφθησαν μαζί με την εφαρμογή προγραμμάτων επιτήρησης και παρέμβασης.

Κατά τη διάρκεια της 3ης θεματικής ενότητας, παρουσιάστηκε ο επιχειρησιακός σχεδιασμός και οι δράσεις του ΕΟΔΥ κατά την αντιμετώπιση των πλημμυρών του «Daniel» και αναδείχθηκε ο σημαντικός ρόλος των Κινητών Ομάδων του ΕΟΔΥ κατά την αντιμετώπιση της κρίσης και ειδικότερα στους τομείς της επιτήρησης της ποιότητας του νερού, την καταπολέμηση κουνουπιών και τον εμβολιασμό.

Τα θέματα που επίσης συζητήθηκαν περιλαμβάνουν την καίρια σημασία της επικοινωνίας για την επιτυχή αντιμετώπιση κρίσεων ενώ επισημάνθηκε πως οι στρατηγικές για τη μελλοντική διαχείριση ακραίων καιρικών φαινομένων θα πρέπει να βασίζονται στην ενίσχυση της συνεργασίας, την εκπαίδευση και τον εθελοντισμό, τα οποία αποτελούν κρίσιμους παράγοντες για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των κρίσεων.

Ομιλήτρια: Καθ. Βαρβάρα Μουχτούρη, Στρογγυλό τραπέζι: κ. Ανδρέας Χίνος, Ιωάννα Αννα Τασιάκου, Παναγιώτης Τσιαμπαλής, Κωνσταντίνος Αλεξόπουλος, Μαρία Στάμου. Συντονισμός: Αναστασία Κουτσολιούτσου

Η ημερίδα ολοκληρώθηκε με την πολύ ενδιαφέρουσα διάλεξη του Καθηγητή κ. Ιωάννη Ζιώγα (Σχολή Καλών Τεχνών Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας) με τίτλο: «Ο ρόλος της τέχνης στην αφύπνιση της περιβαλλοντικής συνείδησης».

Από αριστερά: Ο κ.Δ.Χατζηγεωργίου, η κ. Λ.Σκούρα, ο κ.Χ.Χατζηχριστοδούλου, η κ.Μ.Πηρουνάκη, ο κ.Σ.Τσιόδρας και ο κ.Δ.Παρασκευής

Σχετ.:

26 Ιουνίου, Διεθνής Ημέρα κατά των Ναρκωτικών: Τα προγράμματα ΕΟΔΥ για τη Μείωση Βλάβης σε ενεργούς Χρήστες Ενδοφλεβίων Ναρκωτικών

Η Διεθνής Ημέρα κατά των εξαρτησιογόνων ουσιών και της παράνομης διακίνησής τους ή, απλούστερα, η Διεθνής Ημέρα κατά των Ναρκωτικών, που εορτάζεται κάθε χρόνο στις 26 Ιουνίου, στοχεύει σε έναν κόσμο απαλλαγμένο από την κατάχρηση ναρκωτικών. Η φετινή εκστρατεία υπογραμμίζει ότι οι πολιτικές για τα ναρκωτικά πρέπει να βασίζονται στην επιστήμη, τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την κατανόηση των κοινωνικών, οικονομικών και υγειονομικών επιπτώσεων της χρήσης. Ο ΕΟΔΥ από το 2012 σχεδιάζει και υλοποιεί προγράμματα μείωσης βλάβης για ενεργούς Χρήστες Ενδοφλεβίων Ναρκωτικών με εξειδικευμένο προσωπικό που υποστηρίζει ευάλωτες ομάδες.

H Μείωση Βλάβης είναι μια σύγχρονη επιστημονικά τεκμηριωμένη προσέγγιση αντιμετώπισης των προβλημάτων που σχετίζονται με τις εξαρτήσεις ουσιών και αφορά την συμπερίληψη στην παροχή υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής πρόνοιας των ενεργών χρηστών ουσιών (ΧΕΝ), που για κάποιο λόγο δε θέλουν ή δε δύναται να σταματήσουν τη χρήση.

Πιο συγκεκριμένα, η Μείωση Βλάβης είναι το σύνολο των πολιτικών υγείας και των ειδικά διαμορφωμένων προγραμμάτων πεδίου που στοχεύουν στη μείωση των αρνητικών συνεπειών της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών σε επίπεδο ατομικής σωματικής και ψυχικής υγείας, σε επίπεδο κοινωνικό και δημόσιας υγείας, και σε επίπεδο πολιτικής υγείας και νομοθεσίας.

Προτεραιότητες στη Μείωση Βλάβης αποτελούν η αποφυγή της υπερδοσολογίας που θα μπορούσε να επιφέρει το θάνατο, η μείωση της νοσηρότητας που σχετίζεται με τις ουσίες (στερητικά σύνδρομα, ατυχήματα κ.α.), καθώς και των λοιμώξεων που σχετίζονται με την ενδοφλέβια χρήση (αποστήματα, μικροβιαιμία κ.α.) αλλά και την κοινή χρήση συρίγγων και περιφερειακών υλικών χρήσης (HIV/AIDS, ηπατίτιδες κ.α. αιματογενώς μεταδιδόμενα νοσήματα).

Οι τύποι κοινωνικής παρέμβασης για τη μείωση βλάβης σε ΧΕΝ στο πεδίο είναι οι εξής:

• Η εξατομικευμένη εργασία στο δρόμο (Detached outreach work), η οποία επικεντρώνεται στο άτομο ή τα μέλη μιας ομάδας και η επαφή λαμβάνει χώρα εκτός δομών, στη κοινότητα, σε χώρους όπου δραστηριοποιείται η ομάδα στόχος, όπως στο δρόμο, σε πλατείες κ.α.
• Η περιφερόμενη εργασία (Peripatetic outreach work) η οποία εστιάζει σε υπηρεσίες και θεσμικά όργανα, όπως σωφρονιστικά ιδρύματα, κέντρα ημέρας κ.α.

Ο ΕΟΔΥ ανταποκρινόμενος στο ρόλο που διαδραματίζει στη δημόσια υγεία σχεδιάζει και υλοποιεί προγράμματα πεδίου/μείωσης βλάβης για ενεργούς Χρήστες Ενδοφλέβιων Ναρκωτικών (ΧΕΝ) από το 2012 με εξειδικευμένο προσωπικό το οποίο εργάζεται πλάι σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και αποτελεί τον πρώτο κρίκο για τη υποστηρικτική τους πλαισίωση και την παροχή κοινωνικής βοήθειας.

Το φάσμα των υπηρεσιών που παρέχονται στους ωφελούμενους από το εξειδικευμένο προσωπικό του ΕΟΔΥ είναι ευρύ και κρίνεται σύμφωνα με τις ανάγκες της συγκεκριμένης ομάδας. Αυτές οι υπηρεσίες περιλαμβάνουν, πέραν των δωρεάν προφυλακτικών και του απαραίτητου αποστειρωμένου υλικού χρήσης (σύριγγες, αλκοολούχα μαντηλάκια, ορούς, τάσι και ξινό), την εκπαίδευση, την παραπομπή σε προγράμματα υποκατάστασης οπιοειδών, την παραπομπή σε στεγνά προγράμματα απεξάρτησης, την εθελοντική εξέταση για τον HIV, τη διάγνωση και τη θεραπεία των ΣΜΝ. Παράλληλα, όπου ζητείται, γίνεται παραπομπή για την παροχή νομικής και κοινωνικής υποστήριξης, και εξασφαλίζεται η πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας- περίθαλψης που απευθύνονται σε χρήστες, ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ωφελούμενου.

Πιο συγκεκριμένα, λειτουργεί Κινητή Μονάδα Μείωσης Βλάβης για Χρήστες Ενδοφλέβιων Ναρκωτικών (ΧΕΝ) καθημερινά και πρωινές ώρες σε σταθερό σημείο στο κέντρο της Αθήνας, όπου παρέχονται όλα τα απαραίτητα υλικά και υπηρεσίες. Επιπλέον, λειτουργεί Πρόγραμμα Δρόμου (Streetwork) για ΧΕΝ Σάββατο και Κυριακή απογευματινές ώρες ούτως ώστε να λειτουργεί συμπληρωματικά στην Κινητή Μονάδα Μείωσης Βλάβης και οι ωφελούμενοι να έχουν πρόσβαση σε καθαρό υλικό χρήσης καθ’ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας, μειώνοντας έτσι τις πιθανότητες κοινής χρήσης ενέσιμου υλικού που αποτελεί τον κύριο παράγοντα νέων μολύνσεων στον συγκεκριμένο πληθυσμό. Το σημείο που τοποθετείται η Κινητή Μονάδα, η διαδρομή που ακολουθείται στο Πρόγραμμα Δρόμου καθώς και οι ώρες λειτουργίας επιλέγονται με βάση τις ανάγκες του ωφελούμενου πληθυσμού.

Το πρόγραμμα μείωσης βλάβης του ΕΟΔΥ ακολουθεί τις κατευθυντήριες οδηγίες του ΟΗΕ για τις πολιτικές προαγωγής της Υγείας και είναι βασισμένο στον οδηγό έναρξης και διαχείρισης προγραμμάτων διανομής συρίγγων και περιφερειακού υλικού χρήσης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO), της UNAIDS και του UNODC (United Nations Office on Drugs and Crime).

Αναλυτικά, σε σύνολο 251 εξορμήσεων της Κινητής Μονάδας Μείωσης Βλάβης το 2023 το εξιδεικευμένο προσωπικό του ΕΟΔΥ διένειμε 53.240 δωρεάν σύριγγες και περιφερειακό υλικό χρήσης σε 10.648 άτομα (δεν αποτελούν μοναδικές περιπτώσεις), περίπου 3500 δωρεάν προφυλακτικά και προέβη σε προφορικές ενημερώσεις και παραπομπές σε σταθερές δομές για περαιτέρω υπηρεσίες (συμβουλευτικός σταθμός ΕΟΔΥ, κέντρο εξέτασης ΣΜΝ και HIV πολυκλινική κ.α.) σε περίπου 750 ωφελούμενους. Επίσης, σε σύνολο 84 περιπατητικών εξορμήσεων (streetwork) το 2023 το εξιδεικευμένο προσωπικό του ΕΟΔΥ διένειμε 32.310 δωρεάν σύριγγες και περιφερειακό υλικό χρήσης σε 6.462 άτομα (δεν αποτελούν μοναδικές περιπτώσεις).

Αύξηση κρουσμάτων λιστερίωσης 2023-2024: Οι δράσεις ΕΟΔΥ για την προστασία της δημόσιας υγείας

Η λιστερίωση είναι ένα τροφιμογενές νόσημα, που προκαλείται από το αναερόβιο Gram θετικό βακτήριο Listeria monocytogenes. Η θνητότητα της λιστερίωσης είναι μεγάλη σε σύγκριση με τα άλλα τροφιμογενή νοσήματα. Εκδηλώνεται κατά κανόνα σε εγκύους, νεογέννητα, ηλικιωμένους, καθώς και σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα. Τα συμπτώματα ποικίλλουν από ήπια συμπτώματα γριπώδους συνδρομής ή γαστρεντερίτιδας, μέχρι σοβαρά συμπτώματα από το κεντρικό νευρικό σύστημα. Το βακτήριο είναι υπεύθυνο κυρίως για την εμφάνιση μεμονωμένων κρουσμάτων, ωστόσο τα τελευταία χρόνια έχουν περιγραφεί αρκετές επιδημίες, που έχουν προκληθεί από κατανάλωση διαφόρων ειδών τροφίμων όπως μαλακά τυριά, σολωμός, κατεψυγμένα λαχανικά. Η επιτήρηση της λιστερίωσης μέσω του Συστήματος Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων (ΣΥΔΝ) ξεκίνησε στην Ελλάδα το 2004.

Συνολικά, το διάστημα 2004-2023 δηλώθηκαν 266 κρούσματα λιστερίωσης στη χώρα μας. Ο μέσος ετήσιος αριθμός των κρουσμάτων ήταν 13,3 (τυπική απόκλιση: 8,8). Κατά το χρονικό διάστημα 01/01/2023-31/12/2023 δηλώθηκαν μέσω του ΣΥΔΝ, 31 κρούσματα λιστερίωσης. Η διάμεση τιμή του αριθμού των κρουσμάτων για την περίοδο 2004-2022 ήταν 10 (IQR: Q3-Q1= 20-7=13). Από τα 31 κρούσματα, 2 διακομίστηκαν σε υγειονομικές μονάδες του εξωτερικού, λόγω του ότι ήταν αλλοδαπής εθνικότητας και δεν ήταν δυνατή η παρακολούθηση της έκβασής τους. Στο σύνολο των υπόλοιπων 29 κρουσμάτων, 11 (37,9%) κατέληξαν. Η διάμεση ηλικία των ασθενών ήταν 67 έτη (ελάχιστη: 0 έτη, μέγιστη: 92 έτη) ενώ 18 (58,1%) ήταν άνδρες. Τρία κρούσματα ήταν μόνιμοι κάτοικοι εξωτερικού και ένα εξ’ αυτών, εισαγόμενο. Σχετικά με την περιοχή κατοικίας για τα υπόλοιπα 28 κρούσματα: 9 (32,1%) άτομα ήταν κάτοικοι Περιφέρειας Αττικής, 6 (21,4%) ήταν κάτοικοι Περιφέρειας Κρήτης, 4 (14,3%) ήταν κάτοικοι Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας και 9 ήταν κάτοικοι διαφορετικών μεταξύ τους Περιφερειών. Δεκαοκτώ (58,1%) κρούσματα είχαν εκδηλώσεις από το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα. Στο σύνολο των 29 κρουσμάτων, 19 (65,5%) ήταν ανοσοκατεσταλμένα άτομα, 2 (6,9%) ήταν εγκυμονούσες και 2 (6,9%) ήταν νεογνά. Σε μία (1-50%) εκ των δύο εγκύων, επήλθε αυτόματη αποβολή και σε μία (1-50%) πρόωρος τοκετός. Στο Διάγραμμα παρουσιάζεται η δηλούμενη επίπτωση της λιστερίωσης ανά έτος για την περίοδο 2004-2023.

Το φαινόμενο εξακολουθεί να παρατηρείται και το 2024, όπου έως και τις 11/04/2024 δηλώθηκαν 12 κρούσματα λιστερίωσης.

Ο ΕΟΔΥ στο πλαίσιο της λήψης μέτρων για την προστασία της δημόσιας υγείας έχει προβεί στις ακόλουθες ενέργειες:

1. Ενημέρωση των υγειονομικών μονάδων όλης της χώρας σχετικά με το φαινόμενο και τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται ως προς τη δήλωση των κρουσμάτων στον ΕΟΔΥ και την αποστολή των κλινικών καλλιεργημάτων στο Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Σαλμονελλών, Σιγκελλών, δονακίων χολέρας, Λιστέριας και λοιπών εντεροπαθογόνων (ΕΚΑΣΣ) για περαιτέρω τυποποίηση.
2. Ενημέρωση του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ) και του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ), συμπεριλαμβανομένης της Διεύθυνσης του Κτηνιατρικού Κέντρου Αθηνών (ΚΚΑ), που αποτελεί Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς για τη Listeria monocytogenes σε τρόφιμα, σχετικά με α) το φαινόμενο, β) την ανταλλαγή δεδομένων για τη διαπίστωση πιθανής αύξησης ανιχνεύσεων Listeria monocytogenes σε δείγματα τροφίμων ή σε πληθυσμούς ζώων και γ) την αποστολή καλλιεργημάτων από τρόφιμα στο ΕΚΑΣΣ για εργαστηριακό έλεγχο και σύγκριση με τα κλινικά καλλιεργήματα.
3. Συνεργασία με το ΕΚΑΣΣ και το Κεντρικό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας για αποστολή γενετικού υλικού των κλινικών καλλιεργημάτων σε συνεργαζόμενο με το ECDC εργαστήριο για αλληλούχηση ολικού γονιδιώματος (Whole Genome Sequencing) με στόχο την αναγνώριση πιθανών συρροών καθώς και τη διασύνδεσή τους με διακρατικές επιδημίες.
4. Ανάρτηση ενημερωτικού υλικού στην ιστοσελίδα του ΕΟΔΥ σχετικά με την πρόληψη της λιστερίωσης κατά τη διάρκεια της κύησης.
5. Σύσταση Ομάδας Εργασίας για την ανταλλαγή δεδομένων σε περίπτωση εμφάνισης μεμονωμένων/συρροών κρουσμάτων τροφιμογενών νοσημάτων. Στην ομάδα συμμετέχουν εκπρόσωποι από τον ΕΟΔΥ, τη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου Υγείας, τον ΕΦΕΤ, το ΥΠΑΑΤ, Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Περιφέρειας Αττικής, το ΚΕΔΥ, το ΕΚΑΣΣ και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στο πλαίσιο των εργασιών της Ομάδας έχει τεθεί προς συζήτηση η παρατηρούμενη αύξηση με στόχο το συντονισμό ενεργειών για την αντιμετώπιση του φαινομένου.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία:

[1] Heymann DL. Control of Communicable Diseases Manual. 21^st Edition, 2022. Washington DC: American Public Health Association.

[2] Sarno E, Pezzutto D, Rossi M, Liebana E, Rizzi V. A Review of Significant European Foodborne Outbreaks in the Last Decade. J Food Prot. 2021;84(12):2059-2070. doi:10.4315/JFP-21-096

[3] EFSA and ECDC (European Food Safety Authority and European Centre for Disease Prevention and Control), 2023. European Union One Health 2023 Zoonoses Report. EFSA Journal 21(12). https://doi.org/10.2903/j.efsa.2023.8442

EuroPRIDE 2024: Ενημερωτικές δράσεις από τον ΕΟΔΥ

Με αφορμή το EuroPride 2024, που φιλοξενήθηκε στη Θεσσαλονίκη κατά το διάστημα 21 έως 29 Ιουνίου, ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) πραγματοποίησε ενημερωτικές δράσεις στην κοινότητα και μέσω ενημερωτικού stand σε περίπτερο στο Πάρκο ΧΑΝΘ. Πιο συγκεκριμένα:

• Τη Δευτέρα 24 και την Τρίτη 25 Ιουνίου υλοποιήθηκε ενημέρωση σε νυχτερινά μαγαζιά της Θεσσαλονίκης με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού για την πρόληψη του HIV και των Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος, ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό του ΕΟΔΥ διένειμε ενημερωτικό υλικό και προφυλακτικά στα κοντινά bar/ venue κατά τις ώρες 22.00 – 02.00.
• Από την Τετάρτη 26 έως και το Σάββατο 29 Ιουνίου, ειδικά διαμορφωμένο promo stand εγκαταστάθηκε στο χώρο της διοργάνωσης στο πάρκο ΧΑΝΘ, ενώ εκπαιδευμένο προσωπικό του ΕΟΔΥ, σε ειδικό περίπτερο, παρείχε ενημέρωση στο κοινό για τον HIV, τις ιογενείς Ηπατίτιδες και τα υπόλοιπα ΣΜΝ. Παράλληλα, διανεμήθηκαν ενημερωτικό υλικό και προφυλακτικά.

Επιστημονική δραστηριότητα

Συμμετοχή ΕΟΔΥ στην ημερίδα ΕΥΔΑΠ «Αξιολόγηση μικροβιολογικής ποιότητας πόσιμου νερού», Αθήνα, 30/5/2024

Ο ΕΟΔΥ στο δρόμο της γονιδιωματικής ανάλυσης - Επιμόρφωση στελεχών ΕΟΔΥ στην ανάλυση δεδομένων NGS, Βιέννη, 7/6/2024

Αξίζει την προσοχή σας

Συνάντηση Εργασίας για τις λοιμώξεις και τη μικροβιακή αντοχή: ΕΟΔΥ – ΟΔΙΠΥ – Προγράμματα REVERSE & GRIPP/SNF

Μια σημαντική συνάντηση μεταξύ του ΕΟΔΥ, του ΟΔΙΠΥ και των υπευθύνων επιστημονικών προγραμμάτων που αφορούν την επιτήρηση των λοιμώξεων στους χώρους παροχής υγείας και τη μικροβιακή αντοχή πραγματοποιήθηκε στην κεντρική υπηρεσία του Οργανισμού.

Ειδικότερα, στις 11 Ιουνίου 2024, η Ομάδα Εργασίας Εμπειρογνωμόνων για την Αντιμετώπιση της Μικροβιακής Αντοχής του ΕΟΔΥ προέβη σε ανταλλαγή απόψεων με εκπροσώπους του Οργανισμού Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία (ΟΔΙΠΥ) και των επιστημονικών προγραμμάτων Reverse και GRIPP/SNF.

Ο Πρόεδρος ΕΟΔΥ, Καθηγητής Χρήστος Χατζηχριστοδούλου, αναφέρθηκε στην κρισιμότητα της κατάστασης όσον αφορά τη μικροβιακή αντοχή στη χώρα και εστίασε στην ανάγκη συνεργασίας και γόνιμης ανταλλαγής απόψεων όλων των εμπλεκόμενων φορέων και επιστημονικών εταιρειών που έχουν συμμετοχή σε δράσεις για την αντιμετώπιση μικροβιακής αντοχής. Ο κ. Χατζηχριστοδούλου αναγνώρισε το σημαντικό έργο που παράγεται από τα δύο επιστημονικά προγράμματα και ανέδειξε την ανάγκη κεντρικού συντονισμού από τον ΕΟΔΥ όλων των παράλληλων προσπαθειών στο τομέα της μικροβιακής αντοχής.

Κατά την έναρξη της συνάντησης, στελέχη του ΕΟΔΥ ενημέρωσαν τους συμμετέχοντες σχετικά με την αναφορά του Κλιμακίου του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) που επισκέφθηκε πρόσφατα τη χώρα μας και ακολούθησαν αμοιβαίες ενημερώσεις από τους συμμετέχοντες σχετικά με την πρόοδο και την τρέχουσα εξέλιξη των προγραμμάτων και των δράσεών τους. Η συζήτηση επικεντρώθηκε στην ανάγκη συμμόρφωσης στους κανόνες πρόληψης λοιμώξεων, την καταγραφή λοιμώξεων και αποικισμού από πολυανθεκτικούς μικροοργανισμούς, την εκπαίδευση και τις αναγκαίες λειτουργικές αλλαγές στις δομές υγείας.

Ο Πρόεδρος ΕΟΔΥ απηύθυνε πρόσκληση προς τους διακεκριμένους επιστήμονες και τα επιτελεία τους για την επόμενη συνάντηση, στις 5 Ιουλίου, κατά την οποία ο ΕΟΔΥ θα παρουσιάσει αποτελέσματα από το επιστημονικό του έργο όπως η καταγραφή της κατανάλωσης αντιβιοτικών στην κοινότητα και τους χώρους παροχής υγείας, την καταγραφή της αντοχής των μικροβίων μέσω του δικτύου WHO-ΝΕΤ και δεδομένων από το σύστημα επιτήρησης ΠΡΟΚΡΟΥΣΤΗΣ, αλλά και τα προγράμματα που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ή άλλες πηγές.

Στη συνάντηση μετείχαν: Η κ. Αγγελική Καραΐσκου, Διευθύντρια Ασφάλειας και Διαχείρισης Κίνδυνου Νοσηλευτικών Μονάδων ΟΔΙΠΥ, ο Ομ. Καθ. Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ κ. Γ. Δαΐκος, επιστημονικά υπεύθυνος REVERSE, ο Καθ. ΕΚΠΑ κ. Θ.Ζαούτης, επιστημονικά υπεύθυνος του GRIPP-SNF καθώς και τα στελέχη του Προγράμματος Ιων.Φαρόπουλος, Ι. Κοψιδάς και Αντ.Φουρλής, ο Καθ.ΕΚΠΑ και αν.Πρόεδρος της Ομάδα Εργασίας Εμπειρογνωμόνων για την Αντιμετώπιση της Μικροβιακής Αντοχής του ΕΟΔΥ, Σ. Τσιόδρας, ο Πτέραρχος εα και αν.μέλος ΔΣ ΕΟΔΥ, κ.Δ. Χατζηγεωργίου, ο Ομ.Καθ.ΕΚΠΑ κ. Γ. Σαρόγλου, η επ. Καθ.Παν/μίου Πελοποννήσου και μέλος ΔΣ ΕΟΔΥ, κ. Γ.Κουρλαμπά, η Διευθύντρια ΕΣΥ και μέλος ΔΣ ΕΟΔΥ, κ. Μ.Πηρουνάκη, η Καθ.ΑΠΘ και αν.μέλος ΔΣ ΕΟΔΥ κ. Λεμ.Σκούρα, ο κ.Ν.Σύψας Καθ.ΕΚΠΑ και Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων, η επ.Καθ. ΕΚΠΑ, κ. Κ. Θεοδωρίδου, τα στελέχη του ΕΟΔΥ, κ. Ξ. Δεδούκου, Α. Μαραγκός, Λ. Πολίτη, Ι. Σπηλιοπούλου, Μ. Γκόβα και Π. Ψαλλίδα καθώς και οι επιστημονικοί σύμβουλοι Προέδρου ΕΟΔΥ, ιατροί Δρ Ελ. Σταυροπούλου και Κ. Τασόπουλος και η επ.Καθ.ΕΚΠΑ, κ.Μ. Τσερώνη.