Ενημερωτικό Δελτίο ΕΟΔΥ – Μάιος 2024

Κοινή Ευρωπαϊκή Δράση impleMENTAL: Η ψυχική υγεία στο προσκήνιο

Το συνέδριο

Ένα χαρακτηριστικό στιγμιότυπο από το συνέδριο.

Με αξιοσημείωτη επιτυχία στέφθηκε το 5θήμερο συνέδριο για την ψυχική υγεία που πραγματοποιήθηκε από τον ΕΟΔΥ στις 13-17 Μαΐου 2024, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Κοινής Δράσης JA ImpleMENTAL. Το συνέδριο εναρμονίστηκε χρονικά με την Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Ψυχικής Υγείας, η οποία φέτος επέλεξε το μήνυμα “Δυνατότεροι και Καλύτεροι Μαζί” («Stronger and Better Together») ενώ έθεσε ένα νέο σημείο αναφοράς για ανάλογες εκδηλώσεις στο μέλλον. Και αυτό γιατί ανέδειξε την αξία ενός ολοκληρωμένου προγράμματος που συνδυάζει αποτελεσματικά την εκπαίδευση, την έρευνα, την ανταλλαγή γνώσεων και πληροφοριών, καθώς και τη δικτύωση και διασύνδεση των επαγγελματιών που οφείλουν να συνεργάζονται για την προαγωγή της ψυχικής υγείας.

Ο ΕΟΔΥ, μετά από σχετική ανάθεση από το Υπουργείο Υγείας, έχει αναλάβει το ρόλο του συντονιστή στην προαναφερόμενη Ευρωπαϊκή Κοινή Δράση, συντονίζοντας ένα εκτενές δίκτυο 180 ατόμων από 39 φορείς, οι οποίοι εργάζονται για την υλοποίηση άνω των 25 πιλοτικών εφαρμογών στις 21 χώρες που συμμετέχουν στη δράση. Η Κοινή Δράση εστιάζει στην υλοποίηση δύο καλών πρακτικών στον τομέα της ψυχικής Υγείας, εκείνων του Βελγίου («Μεταρρύθμιση του Συστήματος Ψυχικής Υγείας») και της Αυστρίας («Πρόληψη Αυτοκτονιών»).

Στο συνέδριο έλαβαν μέρος συνολικά 102 συμμετέχοντες: Γιατροί, νοσηλευτές, ψυχολόγοι, λοιποί επαγγελματίες υγείας, peer experts και κοινωνιολόγοι σε Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων και Κοινοτικών Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας του ΕΣΥ και Αστικών Μη Κερδοσκοπικών Εταιριών Ψυχικής Υγείας (ΑΜΚΕ), καθώς και ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι των Δήμων, εκπρόσωποι συλλόγων ασθενών και οικογενειών, εκπρόσωποι του Υπουργείου Υγείας, της 1ης ΥΠΕ και του 5ου τομέα ψυχικής υγείας ενήλικων . Οι προαναφερόμενοι είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν εκτενώς για την Κοινή Δράση και την έως τώρα πρόοδο της πιλοτικής εφαρμογής των καλών πρακτικών. Επιπλέον, ενημερώθηκαν για τη συνολική υφιστάμενη κατάσταση στον τομέα της ψυχικής υγείας στη χώρα μας ενώ εκπαιδεύτηκαν από ξένους και Έλληνες εμπειρογνώμονες σχετικά με τα σύγχρονα μοντέλα διαχείρισης ψυχικά ασθενών σε επίπεδο κοινότητας.

Οι χαιρετισμοί

Η ανταλλαγή καλών πρακτικών είναι ιδιαίτερα επίκαιρη για τη χώρα μας καθώς επίκειται η μεταρρύθμιση του συστήματος υπηρεσιών ψυχικής υγείας» επεσήμανε ο Πρόεδρος ΕΟΔΥ, Καθ.Χ.Χατζηχριστοδούλου. Στη φωτό, εικονίζονται επίσης η κ.Βασιλεία Κοντέ, συντονίστρια της Κοινής Δράσης JA implemental και η κ.Μ.Στάμου, Δ/ντρια Ετοιμότητας & Απόκρισης ΕΟΔΥ & μέλος της ελληνικής ομάδας της Κοινής Δράσης.

Την έναρξη του συνεδρίου κήρυξε ο Πρόεδρος ΕΟΔΥ, Καθηγητής Χρήστος Χατζηχριστοδούλου, ο οποίος επεσήμανε πως η ανταλλαγή καλών πρακτικών, όπως αυτή που επιδιώκεται στο πλαίσιο της Κοινής Δράσης impleMENTAL, είναι όχι μόνον χρήσιμη αλλά και ιδιαίτερα επίκαιρη για τη χώρα μας στην παρούσα φάση, καθώς επίκειται η μεταρρύθμιση του συστήματος υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Ο κ.Χατζηχριστοδούλου πρόσθεσε ότι η αναγνώριση και η αντιμετώπιση των θεμάτων που αφορούν την ψυχική υγεία, εντός του ευρύτερου πλαισίου της δημόσιας υγείας, είναι ουσιώδους σημασίας για την προώθηση της ανθεκτικότητας και της ευημερίας των κοινωνιών, ενώ είναι παράγοντας που επηρεάζει και την επιτυχή απόκριση σε πανδημίες, όπως η πρόσφατη πανδημία κορωνοϊού.

Σε γραπτό του χαιρετισμό, ο Υφυπουργός Υγείας κ. Δημήτριος Βαρτζόπουλος αναφέρθηκε στην μεταρρυθμιστική προσπάθεια που συντελείται αυτήν την περίοδο στη χώρα μας:

«Στην χώρα μας βρισκόμαστε στην κορύφωση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας και σύντομα με ένα νέο νομοθέτημα, που θα εισέλθει στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, θα εκσυγχρονίσουμε τον τρόπο οργάνωσης και διοίκησης του συστήματος υπηρεσιών ψυχικής υγείας με απώτερο σκοπό την πλήρη κάλυψη των αναγκών ψυχικής υγείας του πληθυσμού με την παράλληλη εξάλειψη του στίγματος». Αναφερόμενος στην Κοινή Ευρωπαϊκή Δράση impleMENTAL, ο κ.Βαρτζόπουλος επεσήμανε ότι προσδοκά να τροφοδοτήσει με «πολύτιμες πληροφορίες και παραστάσεις» τις ελληνικές προσπάθειες αλλά «και την περαιτέρω μεταρρύθμιση των εθνικών συστημάτων ψυχικής υγείας».

«Ζούμε σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο, όπου οι διεθνείς κρίσεις, που απορρέουν από την οικονομική αστάθεια ή τις διεθνείς συρράξεις, οι υγειονομικές κρίσεις και η κλιματική αλλαγή δημιουργούν τις συνθήκες εκείνες που φέρνουν στο προσκήνιο την ψυχική υγεία» υπογράμμισε ο κ.Δημήτριος Παρασκευής, Καθηγητής Ιατρικής ΕΚΠΑ και μέλος ΔΣ ΕΟΔΥ, ο οποίος συμμετείχε στις διεργασίες του συνεδρίου. «Η κοινότητα καλείται να αντιμετωπίσει συνεχή προβλήματα που αφορούν την καθημερινότητα και προκαλούν συνεχώς αυξανόμενο στρες και επιβαρύνουν την ψυχική υγεία» πρόσθεσε ο κ.Παρασκευής αναφερόμενος στους λόγους για τους οποίους η Κοινή Δράση impleMENTAL αναμένεται να αποβεί ιδιαίτερα επωφελής.

Οι διοργανωτές

Όπως επισημαίνει η γιατρός κ. Βασιλεία Κοντέ, η οποία ηγείται της ελληνικής ομάδας JA impleMENTAL, «Ο κύριος στόχος της βελγικής μεταρρύθμισης είναι, πέραν της πρόληψης και προαγωγής ψυχικής υγείας, η μείωση του αριθμού των νοσηλειών και η αύξηση των κοινοτικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Η μεταρρύθμιση επιδιώκει να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας μέσω της ανάπτυξης δικτύων κοινοτικών υπηρεσιών που υποστηρίζουν το μοντέλο ανάρρωσης (recovery model) και την ψυχοκοινωνική επανένταξη. Επιπλέον, η μεταρρύθμιση δίνει έμφαση στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εξασφαλίζοντας ότι τα άτομα λαμβάνουν φροντίδα με αξιοπρέπεια και ενδυνάμωση.

Ο στόχος της Εθνικής Εφαρμογής είναι να ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ των διαφόρων δομών ψυχικής υγείας και να προωθήσει μια ολοκληρωμένη φροντίδα για τους λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Με αυτόν τον τρόπο, αναμένεται να συμβάλει στον εθνικό σχεδιασμό για τη μεταρρύθμιση των συστημάτων ψυχικής υγείας. Αναπτύσσεται μια πρόταση για τη δημιουργία κοινών πρωτοκόλλων και εργαλείων παραπομπής, με στόχο την τυποποίηση των πρακτικών για τη διασύνδεση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Αυτή η πρόταση εστιάζει στο μοντέλο ανάρρωσης και περιλαμβάνει δείκτες αξιολόγησης της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η προσέγγιση βασίζεται στο μοντέλο “stepped care” του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και αφορά άτομα με κοινά και σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας.

Για την ενίσχυση της εθνικής εφαρμογής, η διοργάνωση της πολύπτυχης αυτής εκδήλωσης με φυσική παρουσία αποτέλεσε στρατηγική επιλογή για τους Έλληνες διοργανωτές:

«Η πανδημία μπορεί να έφερε στην καθημερινή μας πρακτική τη διευκόλυνση των διαδικτυακών ή υβριδικών εκδηλώσεων, αλλά παράλληλα μας αποξένωσε. Η συμμετοχή δια ζώσης προσφέρει ευκαιρίες για άμεση ανταλλαγή απόψεων, δημιουργία ισχυρών επαγγελματικών δικτύων και ουσιαστικότερη αλληλεπίδραση. Η προσωπική επαφή ενισχύει τη δέσμευση και τη συμμετοχή, διευκολύνει τη δημιουργία μιας κοινότητας υποστήριξης και συνεργασίας, με συμμετοχή όλων εμπλεκομένων, και γι’αυτό είναι κρίσιμη για την προαγωγή της ψυχικής υγείας. Και το αποτέλεσμα, μας δικαίωσε. Για τη συνέχιση της εκπαίδευσης και την ανταλλαγή απόψεων και ιδεών αναπτύχθηκε η εκπαιδευτικη πλατφόρμα e- training, που μελλοντικά θα χρησιμεύσει για την εκπαίδευση και δικτύωση και σε άλλες υγειονομικές περιφέρειες και τομείς ψυχικής υγείας» καταλήγει η κ.Κοντέ.

«Είναι η πρωτη φορά που όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη ενός τομέα βρίσκονται μαζί, εκπαιδεύονται, συζητούν και παρακολουθούν μια ευρεία θεματολογία που βρίσκεται στην καρδιά της καθημερινής τους πρακτικής» συνηγορεί η κ. Λίλη Πέππου, ψυχολόγος και μέλος της ελληνικής ομάδας, για να προσθέσει: «Το συνέδριο είχε τόσο εκπαιδευτικό όσο και ενδυναμωτικό χαρακτήρα, αποτελώντας ένα σημαντικό και ελπιδοφόρο βήμα. Ωστόσο, δεν σας κρύβω ότι η αγωνία όλων μας αφορά τη συνέχεια και το πώς αυτό θα μπορέσει να εξελιχθεί. Αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση που αντιμετωπίζουμε».

Οι εκπαιδευτές

«H Eυρωπαϊκή Επιτροπή και το Γραφείο Ευρώπης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας έχουν υιοθετήσει τη στρατηγική που επιδιώκει τη μετάβαση από το παραδοσιακό μοντέλο φροντίδας των ψυχικά ασθενών, που βασίζεται σε ψυχιατρικά ιδρύματα, προς υπηρεσίες που βασίζονται περισσότερο στην κοινότητα. Αυτό όμως έχει δυσκολίες στην εφαρμογή. Οπότε, στο πλαίσιο του JA impleMENTAL, επιδιώκεται η αύξηση της γνώσης των επαγγελματιών ψυχικής υγείας για τις καλύτερες πρακτικές που θα πρέπει να εφαρμοσθούν στις υπηρεσίες σε επίπεδο κοινότητας. Ήρθαμε εδώ όχι τόσο για να ενισχύσουμε το ακαδημαϊκό υπόβαθρο των επαγγελματιών όσο για να εστιάσουμε στην πρακτική εφαρμογή της θεωρίας, της γνώσης και εμπειρίας σε επίπεδο κοινότητας, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να είναι σε θέση να βοηθήσουν αποτελεσματικά τους πάσχοντες» εξηγεί ο κ. Angelo Barbato, από το φημισμένο ιταλικό ινστιτούτο «Mario Negri» του Μιλάνου, ο οποίος μαζί με τη συνάδελφό του κ. Barbara D’Avanzo, ανέλαβαν ένα σημαντικό κομμάτι του εκπαιδευτικό μέρους του συνεδρίου.

Από την πλευρά της, η κ. D’Avanzo εξήγησε ποιες είναι οι βασικές ιδέες που εκείνοι ως εκπαιδευτές προσπαθούν να μεταδώσουν: «Οι δύο βασικές ιδέες που επιθυμούμε να μεταδώσουμε είναι οι εξής: Πρώτον, η έννοια της ομάδας, της ομαδικής εργασίας, η οποία σχετίζεται με την οργάνωση, τη νοοτροπία, την εκπαίδευση… Δεν υπάρχει εκπαίδευση που να επικεντρώνεται στην ομαδική εργασία. Χρειαζόμαστε ομάδες πολλών και διαφορετικών ειδικοτήτων, όπου κάθε επαγγελματίας θα αισθάνεται μέλος της ομάδας, θα παίζει το ρόλο του αλλά θα έχει επίσης την ευελιξία να αλλάξει ρόλο, αν απαιτηθεί. Επιπλέον, ο ασθενής πρέπει κάπως να ενσωματωθεί στην ομάδα, καθώς τα πάντα γίνονται για το καλό του ασθενή, με τη συνεργασία του.

Η κ. Barbara D’ Avanzo και ο κ.Angelo Barbato (Ινστιτούτο «Mario Negri», Μιλάνο) ανέλαβαν ένα σημαντικό κομμάτι του εκπαιδευτικού μέρους του συνεδρίου.

Δεύτερο και πολύ σημαντικό σημείο είναι η ύπαρξη ενός εξατομικευμένου σχεδίου θεραπείας. Διενεργήσαμε μια άσκηση σχετικά με αυτό, όπου οι συμμετέχοντες επέδειξαν πολύ καλή απόδοση σε κάτι σχετικά νέο. Το εξατομικευμένο σχέδιο θεραπείας είναι το αποτέλεσμα της κοινής αντίληψης για το άτομο, με αξιοποίηση των απόψεών του για το τι πρέπει και μπορεί να γίνει. Είναι μια συνολική, κοινή αντίληψη της ομάδας για το πρόβλημα, για το τι είναι εφικτό, πώς μπορεί να επιτευχθεί, με ποιους πόρους, σε πόσο χρόνο και με τη συμμετοχή ποιων επαγγελματιών».

Οι εκπαιδευόμενοι

“Η εκπαίδευση αυτή ανοίγει νέους δρόμους για εμάς που εργαζόμαστε στην τοπική αυτοδιοίκηση. Μαθαίνουμε πως να δίνουμε στους ασθενείς μας τη φροντίδα που χρειάζονται, για το εύρος των παρεμβάσεων που μπορούμε να κάνουμε αλλά και για τις ειδικότητες που μπορούν να εμπλακούν στη φροντίδα» εξηγεί η κ. Δάφνη Παπανικολάου, ψυχολόγος στο Δήμο Κηφισιάς. «Επίσης σημαντικό είναι το ότι γνωρίσαμε συναδέλφους μας που υπηρετούν σε όμορους δήμους, με τους οποίους μπορούμε και πρέπει να ανταλλάσσουμε απόψεις και να συνεργαζόμαστε» κατέληξε η κ.Παπανικολάου.

Επαγγελματίες της ψυχικής υγείας από την τοπική αυτοδιοίκηση είχαν την ευκαιρία να εκπαιδευτούν σχετικά με τα σύγχρονα μοντέλα διαχείρισης ψυχικά ασθενών σε επίπεδο κοινότητας. Aπό αριστερά: Νάνσυ Κακάρογλου και Δάφνη Παπανικολάου, ψυχολόγοι από το Δ. Κηφισιάς, Φωτεινή Ιωαννίδη, Ψυχολόγος Δ. Αμαρουσίου, Τόνια Γιαννίρη, κοινωνική λειτουργός στο Δ. Διονύσου και Πόπη Μαυριδάκη, Ψυχολόγος στο Κέντρο Κοινότητας Δ. Αμαρουσίου

Οι εκπρόσωποι της HaDEA

Το χώρο διεξαγωγής του συνεδρίου επισκέφθηκαν εκπρόσωποι της European Health and Digital Executive agency (HaDEA), η κ. Florina Telea και o κ.Γιώργος Μαργετίδης.

Οι προαναφερόμενοι μετείχαν σε ευρύτερη αντιπροσωπεία, η οποία, με επικεφαλής τη διευθύντρια HaDEA κ. Marina Zanchi, βρέθηκε στη χώρα μας με στόχο την ενημέρωση των ενδιαφερομένων για το σύνολο των προγραμμάτων που χρηματοδοτεί ο Οργανισμός για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μεταξύ των οποίων και η Κοινή Δράση impleMENTAL.

«Είναι πολύ σημαντικό για εμάς να βλέπουμε και στην πράξη τα αποτελέσματα των προγραμμάτων που χρηματοδοτούμε», εξήγησε η κ. Telea, η οποία επίσης πρόσθεσε ότι έχει εντυπωσιασθεί από τον επαγγελματισμό των Ελλήνων που μετέχουν στα ευρωπαϊκά προγράμματα ενώ επεσήμανε ότι δόθηκε ευκαιρία να γνωριστούν μεταξύ τους οι μετέχοντες σε διαφορετικά ευρωπαϊκά προγράμματα και δράσεις αλλά και να πληροφορηθούν για το ρόλο της HaDEA.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η διευθύντρια της HaDEA, κ.Zanchi, επίσης προσήλθε στο χώρο του συνεδρίου και έλαβε μέρος στις εργασίες ενώ συνάντηση είχε και με τη ΓΓ Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου Υγείας, κ. Φωτεινή Καλύβα.

Σε μήνυμά της δε στην πλατφόρμα “Χ” (πρώην Twitter), η κ. Zanchi χαρακτήρισε το συνέδριο που διοργάνωσε ο ΕΟΔΥ ως “πολύ σημαντικό ορόσημο που σηματοδότησε την Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Ψυχικής Υγείας”.

Η κ. Jennifer Hall, από το Γραφείο του ΠΟΥ Αθήνας για την Ποιότητα της Φροντίδας και την Ασφάλεια των Ασθενών, εκπροσώπησε το Ευρωπαϊκό Γραφείο του ΠΟΥ στο συνέδριο.

Περισσότερα:

Η Ηπατίτιδα στην Ελλάδα: Ποιοι κινδυνεύουν, πώς προλαμβάνεται και ποιες είναι οι σύγχρονες θεραπείες – ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ με τον Καθηγητή Γιώργο Παπαθεοδωρίδη

Ποιους αφορά η ηπατίτιδα; Ποιες είναι οι μέθοδοι πρόληψης και ποιες οι τελευταίες εξελίξεις στις θεραπείες; Ο διακεκριμένος Έλληνας ηπατολόγος κ. Γιώργος Παπαθεοδωρίδης, Καθηγητής Παθολογίας Γαστρεντερολογίας στην Ιατρική Σχολή Αθηνών και συντονιστής της Επιτροπής Ηπατιτίδων του ΕΟΔΥ απαντά στα ερωτήματα αυτά και εξηγεί γιατί η πλειονότητα των σημερινών περιστατικών χρόνιας ηπατίτιδας στην Ελλάδα οφείλεται στις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και τις ιατρικές πρακτικές των δεκαετιών 1940, 1950 και 1960.

Ερώτηση: Ποιους αφορά η ηπατίτιδα;

Γ.Π: Η ηπατίτιδα μπορεί να προσβάλει όλους τους ανθρώπους, καθώς όλοι είναι ευάλωτοι στους παρεντερικά ή σεξουαλικά μεταδιδόμενους ιούς, όπως ο ιός της ηπατίτιδας Β. Όλοι έχουν πιθανότητα να κολλήσουν, όμως ο κίνδυνος αυξάνεται ανάλογα με τον τρόπο ζωής και την έκθεση σε παράγοντες κινδύνου. Στις ομάδες υψηλού κινδύνου περιλαμβάνονται οι χρήστες ναρκωτικών που μοιράζονται σύριγγες, άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, γυναίκες με πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους, άτομα που έχουν μεταναστεύσει από περιοχές με υψηλό επιπολασμό ηπατίτιδας.

Για παράδειγμα, στην Αλβανία ο επιπολασμός της χρόνιας ηπατίτιδας Β στους ενήλικες είναι πάνω από 10%, ενώ στην Ελλάδα είναι κάτω από 2%. Έτσι, κάποιος που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αλβανία έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να έχει ηπατίτιδα Β σε σύγκριση με κάποιον που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ελλάδα.

Συνεπώς, η χώρα στην οποία γεννήθηκε και έζησε την παιδική του ηλικία κάποιος επηρεάζει την πιθανότητα να έχει ηπατίτιδα. Παρόλα αυτά, οι περισσότερες περιπτώσεις χρόνιας ηπατίτιδας δεν αφορούν άτομα από ομάδες υψηλού κινδύνου. Για παράδειγμα, εκτιμάται ότι στην Ελλάδα υπάρχουν 60-70 χιλιάδες χρόνιοι φορείς της ηπατίτιδας C. Αν και το ποσοστό της ηπατίτιδας C μεταξύ των χρηστών ναρκωτικών μπορεί να φτάσει το 60-70%, ο συνολικός αριθμός αυτών των ατόμων είναι κάτω από 10.000-15.000. Οι υπόλοιποι 50-60 χιλιάδες φορείς είναι από τον γενικό πληθυσμό και πολλοί από αυτούς δεν γνωρίζουν ότι έχουν τον ιό.

Για να αντιμετωπιστεί αυτό το ζήτημα, το Υπουργείο Υγείας έχει εισαγάγει μια ειδοποίηση στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. Όταν ένας γιατρός καταχωρεί έναν ασθενή, το σύστημα αναγνωρίζει την ηλικία του ασθενούς βάσει του ΑΜΚΑ και ειδοποιεί ότι, εάν ο ασθενής έχει γεννηθεί μεταξύ 1945 και 1980, πρέπει να ελεγχθεί για ηπατίτιδα C. Αυτό το μέτρο στοχεύει να ενθαρρύνει τον έλεγχο όλου του πληθυσμού αυτών των ηλικιών, ώστε να εντοπίζονται και να θεραπεύονται περισσότερα άτομα. Μια φορά να γίνει ο έλεγχος, δεν επαναλαμβάνεται η ειδοποίηση.

Ερώτηση: Ποιες μορφές ηπατίτιδας είναι οι πιο επικίνδυνες;

Γ.Π: Οι χρόνιες ηπατίτιδες είναι οι πλέον ύπουλες, επειδή δεν προκαλούν συμπτώματα. Όποιος πάσχει από χρόνια ηπατίτιδα μπορεί να την έχει για αρκετές δεκαετίες πριν εμφανιστεί κάποια αρνητική εξέλιξη. Αυτές οι δεκαετίες αποτελούν ένα παράθυρο ευκαιρίας για να γίνει η διάγνωση και να θεραπευτεί ο ιός, προλαμβάνοντας έτσι την εμφάνιση σοβαρών επιπλοκών όπως η κίρρωση, ο καρκίνος του ήπατος και η ανάγκη για μεταμόσχευση. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορούν να αναστείλουν την εξέλιξη της νόσου και να μειώσουν τις πιθανότητες μετάδοσης, προστατεύοντας τόσο τον ασθενή όσο και το κοινωνικό σύνολο.

Ερώτηση: Έχουν χρόνια μορφή όλες οι ηπατίτιδες;

Γ.Π: Χρόνια μορφή έχει η ηπατίτιδα Β και η ηπατίτιδα C. Και σε μια μικρή μερίδα ανθρώπων, μαζί με την ηπατίτιδα Β συνυπάρχει και μια πιο επιθετική μορφή η D. Η ηπατίτιδα D πάει πάντοτε μαζί με τη Β. Αυτές οι ηπατίτιδες έχουν μια οξεία φάση και μετά μπορεί να γίνουν χρόνιες. Υπάρχουν δύο μορφές ηπατίτιδας που είναι μόνο οξείες, η Α και η Ε. Αυτές αφορούν κυρίως τη δημόσια υγεία σε περίπτωση επιδημικής έξαρσης, αλλά δεν έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις και δεν προκαλούν μόνιμα προβλήματα. Τα συμπτώματα, όπως ο ίκτερος, εμφανίζονται νωρίς και στη συνέχεια ο ιός φεύγει μόνος του και ο οργανισμός καθαρίζει.

Ερώτηση: Ποιες είναι οι μέθοδοι πρόληψης των ηπατιτίδων;

Η πρόληψη για την ηπατίτιδα Β γίνεται μέσω του εμβολίου, το οποίο είναι υποχρεωτικό στην Ελλάδα από το 1997 και χορηγείται στη βρεφική ηλικία, στους πρώτους μήνες της ζωής. Οι παιδίατροι το χορηγούσαν και πριν γίνει υποχρεωτικό, με αποτέλεσμα οι σημερινοί νέοι, έως περίπου 30 ετών, να είναι σχεδόν όλοι εμβολιασμένοι για ηπατίτιδα Β.

Αντίθετα, για την ηπατίτιδα C δεν υπάρχει εμβόλιο. Η πρόληψη της ηπατίτιδας C βασίζεται στην αποφυγή επαφής με το αίμα άλλων ανθρώπων. Αυτό σημαίνει να μην χρησιμοποιούμε κοινά αντικείμενα που έρχονται σε επαφή με αίμα ή άλλα βιολογικά υγρά, όπως ξυραφάκια και οδοντόβουρτσες και ειδικά βελόνες και σύριγγες, να αποφεύγουμε τους πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους και να χρησιμοποιούμε προφυλακτικά κατά τις επαφές με περιστασιακούς συντρόφους. Αυτά αποτελούν τα βασικά μέτρα πρόληψης. Σημαντικό να σημειωθεί ότι οι χρόνιες ηπατίτιδες, όπως η Β και η C, δεν μεταδίδονται μέσω κοινωνικής επαφής, όπως χειραψίες, φιλιά στο μάγουλο ή κοινή χρήση των τουαλετών, ούτε καν μέσω της κοινής χρήσης πιάτων.

Ερώτηση: Δηλαδή, όσοι έχουν γεννηθεί πριν από το 1997, πρέπει να εμβολιασθούν;

Ποιους αφορά η ηπατίτιδα; Ποιες είναι οι μέθοδοι πρόληψης και ποιες οι τελευταίες εξελίξεις στις θεραπείες; Ο διακεκριμένος Έλληνας ηπατολόγος κ. Γιώργος Παπαθεοδωρίδης, Καθηγητής Παθολογίας Γαστρεντερολογίας στην Ιατρική Σχολή Αθηνών και συντονιστής της Επιτροπής Ηπατιτίδων του ΕΟΔΥ απαντά στα ερωτήματα αυτά και εξηγεί γιατί η πλειονότητα των σημερινών περιστατικών χρόνιας ηπατίτιδας στην Ελλάδα οφείλεται στις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και τις ιατρικές πρακτικές των δεκαετιών 1940, 1950 και 1960.

Ερώτηση: Ποιους αφορά η ηπατίτιδα;

Γ.Π: Η ηπατίτιδα μπορεί να προσβάλει όλους τους ανθρώπους, καθώς όλοι είναι ευάλωτοι στους παρεντερικά ή σεξουαλικά μεταδιδόμενους ιούς, όπως ο ιός της ηπατίτιδας Β. Όλοι έχουν πιθανότητα να κολλήσουν, όμως ο κίνδυνος αυξάνεται ανάλογα με τον τρόπο ζωής και την έκθεση σε παράγοντες κινδύνου. Στις ομάδες υψηλού κινδύνου περιλαμβάνονται οι χρήστες ναρκωτικών που μοιράζονται σύριγγες, άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, γυναίκες με πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους, άτομα που έχουν μεταναστεύσει από περιοχές με υψηλό επιπολασμό ηπατίτιδας.

Για παράδειγμα, στην Αλβανία ο επιπολασμός της χρόνιας ηπατίτιδας Β στους ενήλικες είναι πάνω από 10%, ενώ στην Ελλάδα είναι κάτω από 2%. Έτσι, κάποιος που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αλβανία έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να έχει ηπατίτιδα Β σε σύγκριση με κάποιον που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ελλάδα.

Συνεπώς, η χώρα στην οποία γεννήθηκε και έζησε την παιδική του ηλικία κάποιος επηρεάζει την πιθανότητα να έχει ηπατίτιδα. Παρόλα αυτά, οι περισσότερες περιπτώσεις χρόνιας ηπατίτιδας δεν αφορούν άτομα από ομάδες υψηλού κινδύνου. Για παράδειγμα, εκτιμάται ότι στην Ελλάδα υπάρχουν 60-70 χιλιάδες χρόνιοι φορείς της ηπατίτιδας C. Αν και το ποσοστό της ηπατίτιδας C μεταξύ των χρηστών ναρκωτικών μπορεί να φτάσει το 60-70%, ο συνολικός αριθμός αυτών των ατόμων είναι κάτω από 10.000-15.000. Οι υπόλοιποι 50-60 χιλιάδες φορείς είναι από τον γενικό πληθυσμό και πολλοί από αυτούς δεν γνωρίζουν ότι έχουν τον ιό.

Για να αντιμετωπιστεί αυτό το ζήτημα, το Υπουργείο Υγείας έχει εισαγάγει μια ειδοποίηση στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. Όταν ένας γιατρός καταχωρεί έναν ασθενή, το σύστημα αναγνωρίζει την ηλικία του ασθενούς βάσει του ΑΜΚΑ και ειδοποιεί ότι, εάν ο ασθενής έχει γεννηθεί μεταξύ 1945 και 1980, πρέπει να ελεγχθεί για ηπατίτιδα C. Αυτό το μέτρο στοχεύει να ενθαρρύνει τον έλεγχο όλου του πληθυσμού αυτών των ηλικιών, ώστε να εντοπίζονται και να θεραπεύονται περισσότερα άτομα. Μια φορά να γίνει ο έλεγχος, δεν επαναλαμβάνεται η ειδοποίηση.

Ερώτηση: Ποιες μορφές ηπατίτιδας είναι οι πιο επικίνδυνες;

Γ.Π: Οι χρόνιες ηπατίτιδες είναι οι πλέον ύπουλες, επειδή δεν προκαλούν συμπτώματα. Όποιος πάσχει από χρόνια ηπατίτιδα μπορεί να την έχει για αρκετές δεκαετίες πριν εμφανιστεί κάποια αρνητική εξέλιξη. Αυτές οι δεκαετίες αποτελούν ένα παράθυρο ευκαιρίας για να γίνει η διάγνωση και να θεραπευτεί ο ιός, προλαμβάνοντας έτσι την εμφάνιση σοβαρών επιπλοκών όπως η κίρρωση, ο καρκίνος του ήπατος και η ανάγκη για μεταμόσχευση. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορούν να αναστείλουν την εξέλιξη της νόσου και να μειώσουν τις πιθανότητες μετάδοσης, προστατεύοντας τόσο τον ασθενή όσο και το κοινωνικό σύνολο.

Ερώτηση: Έχουν χρόνια μορφή όλες οι ηπατίτιδες;

Γ.Π: Χρόνια μορφή έχει η ηπατίτιδα Β και η ηπατίτιδα C. Και σε μια μικρή μερίδα ανθρώπων, μαζί με την ηπατίτιδα Β συνυπάρχει και μια πιο επιθετική μορφή η D. Η ηπατίτιδα D πάει πάντοτε μαζί με τη Β. Αυτές οι ηπατίτιδες έχουν μια οξεία φάση και μετά μπορεί να γίνουν χρόνιες. Υπάρχουν δύο μορφές ηπατίτιδας που είναι μόνο οξείες, η Α και η Ε. Αυτές αφορούν κυρίως τη δημόσια υγεία σε περίπτωση επιδημικής έξαρσης, αλλά δεν έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις και δεν προκαλούν μόνιμα προβλήματα. Τα συμπτώματα, όπως ο ίκτερος, εμφανίζονται νωρίς και στη συνέχεια ο ιός φεύγει μόνος του και ο οργανισμός καθαρίζει.

Ερώτηση: Ποιες είναι οι μέθοδοι πρόληψης των ηπατιτίδων;

Η πρόληψη για την ηπατίτιδα Β γίνεται μέσω του εμβολίου, το οποίο είναι υποχρεωτικό στην Ελλάδα από το 1997 και χορηγείται στη βρεφική ηλικία, στους πρώτους μήνες της ζωής. Οι παιδίατροι το χορηγούσαν και πριν γίνει υποχρεωτικό, με αποτέλεσμα οι σημερινοί νέοι, έως περίπου 30 ετών, να είναι σχεδόν όλοι εμβολιασμένοι για ηπατίτιδα Β.

Αντίθετα, για την ηπατίτιδα C δεν υπάρχει εμβόλιο. Η πρόληψη της ηπατίτιδας C βασίζεται στην αποφυγή επαφής με το αίμα άλλων ανθρώπων. Αυτό σημαίνει να μην χρησιμοποιούμε κοινά αντικείμενα που έρχονται σε επαφή με αίμα ή άλλα βιολογικά υγρά, όπως ξυραφάκια και οδοντόβουρτσες και ειδικά βελόνες και σύριγγες, να αποφεύγουμε τους πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους και να χρησιμοποιούμε προφυλακτικά κατά τις επαφές με περιστασιακούς συντρόφους. Αυτά αποτελούν τα βασικά μέτρα πρόληψης. Σημαντικό να σημειωθεί ότι οι χρόνιες ηπατίτιδες, όπως η Β και η C, δεν μεταδίδονται μέσω κοινωνικής επαφής, όπως χειραψίες, φιλιά στο μάγουλο ή κοινή χρήση των τουαλετών, ούτε καν μέσω της κοινής χρήσης πιάτων.

Ερώτηση: Δηλαδή, όσοι έχουν γεννηθεί πριν από το 1997, πρέπει να εμβολιασθούν;

Από τους σημερινούς ενήλικες, μόνο όσοι έχουν έκθεση σε παράγοντες κινδύνου πρέπει να εμβολιαστούν. Για παράδειγμα, όσοι εργάζονται στον χώρο της υγείας μπορεί να έχουν ατυχήματα όπως τρυπήματα με βελόνες και πρέπει να είναι εμβολιασμένοι. Οι γυναίκες που εκδίδονται και έχουν πολλαπλές σεξουαλικές επαφές, καθώς και οι άνδρες με πολλούς σεξουαλικούς συντρόφους, πρέπει επίσης να είναι εμβολιασμένοι. Συγκεκριμένες ομάδες αυξημένου κινδύνου σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό χρειάζονται εμβολιασμό.

Ερώτηση: Υπάρχουν νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις ή σημαντικές εξελίξεις στα φάρμακα κατά των ηπατιτίδων;

Εδώ και δύο δεκαετίες, έχουμε επιτύχει πλήρη έλεγχο της ηπατίτιδας Β. Αν και δεν εκριζώνουμε τον ιό, καταφέρνουμε να τον κρατάμε υπό έλεγχο, αλλάζοντας την έκβαση της υγείας των ασθενών: οι φλεγμονές στο ήπαρ δεν προχωρούν σε κίρρωση, το συκώτι βελτιώνεται και η επιβίωση των ασθενών είναι ίδια και καλύτερη από αυτή των μη ασθενών. Από την άλλη πλευρά, η πρόοδος στη θεραπεία της ηπατίτιδας C έχει προχωρήσει σημαντικά, καθώς πλέον επιτυγχάνεται η εκρίζωση του ιού: με μόλις ένα ή τρία χάπια την ημέρα για 8 έως 12 εβδομάδες, ο ιός καταπολεμάται με επιτυχία σε πάνω από 95-98% των περιπτώσεων. Αυτό αποτελεί σημαντική εξέλιξη και κάνει δυνατή την εξάλειψη της ηπατίτιδας C μέχρι το 2030, που είναι άλλωστε και ο στόχος που έχει θέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), με τον οποίο συντάχθηκαν πολλά υπουργεία των κρατών-μελών του ΠΟΥ, μεταξύ των οποίων και της χώρας μας. Επιπλέον, τα τελευταία τρία χρόνια παρατηρείται πρόοδος και στην αντιμετώπιση της ηπατίτιδας D, η οποία επηρεάζει περίπου το 5% των ατόμων με ηπατίτιδα Β. Εφόσον συνυπάρχει ηπατίτιδα D με ηπατίτιδα Β, τότε η ηπατίτιδα D επικρατεί και προκαλεί ταχύτερη επιδείνωση της ηπατικής νόσου. Ωστόσο, για πρώτη φορά, έχουμε αποτελεσματική θεραπεία για την πλειονότητα των ασθενών με ηπατίτιδα D, που δεν επιτυγχάνει εκρίζωση αλλά έλεγχο της δραστηριότητας του ιού και αλλαγή της φυσικής πορείας της νόσου.

Ερώτηση: Είστε συντονιστής επί πενταετία στην Επιτροπή Ιογενούς Ηπατίτιδας ΕΟΔΥ. Θέλετε να μας εξηγήσετε σε τι συνίσταται το έργο της Επιτροπής;

Γ.Π: Η Επιτροπή αυτή έχει ετοιμάσει και κατά καιρούς επικαιροποιήσει επιστημονικές οδηγίες για την ηπατίτιδα Β και C, έχει οργανώσει μελέτες φυσικής ιστορίας για τις ιογενείς ηπατίτιδες και έχει παραγάγει σημαντικό επιστημονικό έργο στον τομέα αυτό. Αρκετά μέλη της επιτροπής είχαν συμμετάσχει στην επιτροπή του Υπουργείου Υγείας το 2016 που εκπόνησε το Εθνικό Σχέδιο για την εξάλειψη της ηπατίτιδας C και στη συνέχεια στην επιτροπή που ανέλαβε την παρακολούθηση της υλοποίησης του σχεδίου αυτού. Πράγματι, ξεκίνησε η υλοποίηση του σχεδίου και έγιναν σημαντικά βήματα, αλλά τα τελευταία χρόνια δεν παρακολουθούμε στενά την εξέλιξή του.

Η Επιτροπή Ηπατίτιδας του ΕΟΔΥ έχει προτείνει να επανεργοποιηθεί η παρακολούθηση της υλοποίησης της εξάλειψης της ηπατίτιδας C. Να δούμε σε ποιο στάδιο είμαστε, αν προχωράμε καλά κι αν πρέπει να κάνουμε κι άλλες ενέργειες, και παράλληλα έχει προτείνει να οργανωθούμε για την εξάλειψη της ηπατίτιδας Β.

Συνεπώς, η Επιτροπή έχει υποβάλει προτάσεις σε θέματα οργάνωσης της δημόσιας υγείας σε εθνικό επίπεδο για την αντιμετώπιση των ηπατιτίδων και έχει εκδώσει οδηγίες διαγνωστικές και θεραπευτικές για την ηπατίτιδα Β και C, ενώ ετοιμάζονται οδηγίες και για την ηπατίτιδα D. Επίσης, η Επιτροπή σχεδιάζει ερευνητικά προγράμματα τα οποία θα συνεισφέρουν κυρίως στην κατανόηση των αλλαγών των πιθανοτήτων των κύριων εκβάσεων (κίρρωση, ρήξη αντιρρόπησης, καρκίνος ήπατος, μεταμόσχευση, θανάτος) και των επιπτώσεων στη δημόσια υγεία και γενικώς απαντά σε ερωτήματα που κατά καιρούς προκύπτουν κι αφορούν τις ηπατίτιδες

Ερώτηση: Γιατί ασχοληθήκατε με την ηπατίτιδα, κ.Παπαθεοδωρίδη;

Γ.Π: Πρώτον, είναι ένα κομμάτι της ειδικότητάς μου, είμαι γαστρεντερολόγος. Η ηπατολογία και κατ’επέκταση οι ηπατίτιδες είναι κομμάτι της γαστρεντερολογίας. Όμως πάντοτε μου άρεσε το ήπαρ και διαπίστωσα από πολύ νωρίς ότι η Ελλάδα είχε ιδιαίτερο πρόβλημα με τις ιογενείς ηπατίτιδες, πολύ μεγαλύτερο τουλάχιστον από τις υπόλοιπες δυτικοευρωπαϊκές αλλά και τις υπόλοιπες νοτιο-ευρωπαϊκές χώρες, και φυσικά πολύ περισσότερο από τις βορειοευρωπαϊκές. Θεώρησα λοιπόν ότι υπάρχει έδαφος για να συνεισφέρουμε στον τομέα αυτό.

Όταν ξεκίνησα ειδικότητα το 1991, μόλις είχε ανακαλυφθεί ο ιός της ηπατίτιδας C, το 1990. Συνεπώς, οι ηπατίτιδες ήταν ένα πεδίο με πάρα πολύ μεγάλο ερευνητικό ενδιαφέρον, ενώ σταδιακά βελτιώθηκαν οι γνώσεις μας και αναπτύχθηκαν θεραπείες στην ηπατίτιδα Β και αργότερα στην ηπατίτιδα C. Oπότε, είχαμε αφενός ικανό αριθμό ασθενών για να συνεισφέρουμε στην έρευνα και αφετέρου υπήρχε ενδιαφέρον από πλευράς δημόσιας υγείας της χώρας μας για να αναπτύξουμε αυτό το επιστημονικό αντικείμενο.

Ερώτηση: Γιατί ο ελληνικός πληθυσμός είχε αυτή τη συχνότητα ιογενών ηπατιτίδων;

Πιθανότατα γιατί το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο της Ελλάδας, κατά τις δεκαετίες του ’40, ’50, ‘60 δεν ήταν ιδιαίτερα προηγμένο και εφαρμόζονταν όχι βέλτιστες πρακτικές για απλά ιατρικά προβλήματα.

Αυτές είναι οι δεκαετίες που κυρίως μεταδόθηκαν οι ηπατίτιδες στους ανθρώπους που πάσχουν σήμερα, ενώ τις νεότερες δεκαετίες η ηπατίτιδα C εξακολουθεί να μεταδίδεται κυρίως με τη χρήση ναρκωτικών. Όλες οι κακές πρακτικές έχουν εκλείψει εδώ και δεκαετίες. Έτσι, σήμερα ζούμε τα αποτελέσματα των δεκαετιών 40-50-60, με τις χρόνιες ηπατίτιδες να απαντώνται συχνότερα σε ανθρώπους 50, 60 ή 70 χρόνων, με εξαίρεση τους χρήστες ναρκωτικών.

Ερώτηση: Είστε αισιόδοξος σχετικά με την πρόοδο στην αντιμετώπιση των ηπατιτίδων;

Ναι, είμαι αισιόδοξος κι αυτό παρά το ότι στο θέμα της οργάνωσης δεν είμαστε στο βέλτιστο επίπεδο ως προς την προσπάθεια εξάλειψης των ιογενών ηπατιτίδων.

Κάνουμε πάρα πολλές ενέργειες σε ατομικό επίπεδο αλλά χρειαζόμαστε αρωγό και το οργανωμένο κράτος ώστε να έχουμε την πλήρη εικόνα.

Θα ήθελα, με την ευκαιρία αυτή, να απευθύνω μια έκκληση στους γιατρούς: να ακολουθούν τις τρέχουσες επιστημονικές συστάσεις και να συνταγογραφούν έλεγχο για τις ιογενείς ηπατίτιδες στον πληθυσμό, για τον οποίο συνιστάται.

Από τους σημερινούς ενήλικες, μόνο όσοι έχουν έκθεση σε παράγοντες κινδύνου πρέπει να εμβολιαστούν. Για παράδειγμα, όσοι εργάζονται στον χώρο της υγείας μπορεί να έχουν ατυχήματα όπως τρυπήματα με βελόνες και πρέπει να είναι εμβολιασμένοι. Οι γυναίκες που εκδίδονται και έχουν πολλαπλές σεξουαλικές επαφές, καθώς και οι άνδρες με πολλούς σεξουαλικούς συντρόφους, πρέπει επίσης να είναι εμβολιασμένοι. Συγκεκριμένες ομάδες αυξημένου κινδύνου σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό χρειάζονται εμβολιασμό.

Ερώτηση: Υπάρχουν νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις ή σημαντικές εξελίξεις στα φάρμακα κατά των ηπατιτίδων;

Εδώ και δύο δεκαετίες, έχουμε επιτύχει πλήρη έλεγχο της ηπατίτιδας Β. Αν και δεν εκριζώνουμε τον ιό, καταφέρνουμε να τον κρατάμε υπό έλεγχο, αλλάζοντας την έκβαση της υγείας των ασθενών: οι φλεγμονές στο ήπαρ δεν προχωρούν σε κίρρωση, το συκώτι βελτιώνεται και η επιβίωση των ασθενών είναι ίδια και καλύτερη από αυτή των μη ασθενών. Από την άλλη πλευρά, η πρόοδος στη θεραπεία της ηπατίτιδας C έχει προχωρήσει σημαντικά, καθώς πλέον επιτυγχάνεται η εκρίζωση του ιού: με μόλις ένα ή τρία χάπια την ημέρα για 8 έως 12 εβδομάδες, ο ιός καταπολεμάται με επιτυχία σε πάνω από 95-98% των περιπτώσεων. Αυτό αποτελεί σημαντική εξέλιξη και κάνει δυνατή την εξάλειψη της ηπατίτιδας C μέχρι το 2030, που είναι άλλωστε και ο στόχος που έχει θέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), με τον οποίο συντάχθηκαν πολλά υπουργεία των κρατών-μελών του ΠΟΥ, μεταξύ των οποίων και της χώρας μας. Επιπλέον, τα τελευταία τρία χρόνια παρατηρείται πρόοδος και στην αντιμετώπιση της ηπατίτιδας D, η οποία επηρεάζει περίπου το 5% των ατόμων με ηπατίτιδα Β. Εφόσον συνυπάρχει ηπατίτιδα D με ηπατίτιδα Β, τότε η ηπατίτιδα D επικρατεί και προκαλεί ταχύτερη επιδείνωση της ηπατικής νόσου. Ωστόσο, για πρώτη φορά, έχουμε αποτελεσματική θεραπεία για την πλειονότητα των ασθενών με ηπατίτιδα D, που δεν επιτυγχάνει εκρίζωση αλλά έλεγχο της δραστηριότητας του ιού και αλλαγή της φυσικής πορείας της νόσου.

Ερώτηση: Είστε συντονιστής επί πενταετία στην Επιτροπή Ιογενούς Ηπατίτιδας ΕΟΔΥ. Θέλετε να μας εξηγήσετε σε τι συνίσταται το έργο της Επιτροπής;

Γ.Π: Η Επιτροπή αυτή έχει ετοιμάσει και κατά καιρούς επικαιροποιήσει επιστημονικές οδηγίες για την ηπατίτιδα Β και C, έχει οργανώσει μελέτες φυσικής ιστορίας για τις ιογενείς ηπατίτιδες και έχει παραγάγει σημαντικό επιστημονικό έργο στον τομέα αυτό. Αρκετά μέλη της επιτροπής είχαν συμμετάσχει στην επιτροπή του Υπουργείου Υγείας το 2016 που εκπόνησε το Εθνικό Σχέδιο για την εξάλειψη της ηπατίτιδας C και στη συνέχεια στην επιτροπή που ανέλαβε την παρακολούθηση της υλοποίησης του σχεδίου αυτού. Πράγματι, ξεκίνησε η υλοποίηση του σχεδίου και έγιναν σημαντικά βήματα, αλλά τα τελευταία χρόνια δεν παρακολουθούμε στενά την εξέλιξή του.

Η Επιτροπή Ηπατίτιδας του ΕΟΔΥ έχει προτείνει να επανεργοποιηθεί η παρακολούθηση της υλοποίησης της εξάλειψης της ηπατίτιδας C. Να δούμε σε ποιο στάδιο είμαστε, αν προχωράμε καλά κι αν πρέπει να κάνουμε κι άλλες ενέργειες, και παράλληλα έχει προτείνει να οργανωθούμε για την εξάλειψη της ηπατίτιδας Β.

Συνεπώς, η Επιτροπή έχει υποβάλει προτάσεις σε θέματα οργάνωσης της δημόσιας υγείας σε εθνικό επίπεδο για την αντιμετώπιση των ηπατιτίδων και έχει εκδώσει οδηγίες διαγνωστικές και θεραπευτικές για την ηπατίτιδα Β και C, ενώ ετοιμάζονται οδηγίες και για την ηπατίτιδα D. Επίσης, η Επιτροπή σχεδιάζει ερευνητικά προγράμματα τα οποία θα συνεισφέρουν κυρίως στην κατανόηση των αλλαγών των πιθανοτήτων των κύριων εκβάσεων (κίρρωση, ρήξη αντιρρόπησης, καρκίνος ήπατος, μεταμόσχευση, θανάτος) και των επιπτώσεων στη δημόσια υγεία και γενικώς απαντά σε ερωτήματα που κατά καιρούς προκύπτουν κι αφορούν τις ηπατίτιδες

Ερώτηση: Γιατί ασχοληθήκατε με την ηπατίτιδα, κ.Παπαθεοδωρίδη;

Γ.Π: Πρώτον, είναι ένα κομμάτι της ειδικότητάς μου, είμαι γαστρεντερολόγος. Η ηπατολογία και κατ’επέκταση οι ηπατίτιδες είναι κομμάτι της γαστρεντερολογίας. Όμως πάντοτε μου άρεσε το ήπαρ και διαπίστωσα από πολύ νωρίς ότι η Ελλάδα είχε ιδιαίτερο πρόβλημα με τις ιογενείς ηπατίτιδες, πολύ μεγαλύτερο τουλάχιστον από τις υπόλοιπες δυτικοευρωπαϊκές αλλά και τις υπόλοιπες νοτιο-ευρωπαϊκές χώρες, και φυσικά πολύ περισσότερο από τις βορειοευρωπαϊκές. Θεώρησα λοιπόν ότι υπάρχει έδαφος για να συνεισφέρουμε στον τομέα αυτό.

Όταν ξεκίνησα ειδικότητα το 1991, μόλις είχε ανακαλυφθεί ο ιός της ηπατίτιδας C, το 1990. Συνεπώς, οι ηπατίτιδες ήταν ένα πεδίο με πάρα πολύ μεγάλο ερευνητικό ενδιαφέρον, ενώ σταδιακά βελτιώθηκαν οι γνώσεις μας και αναπτύχθηκαν θεραπείες στην ηπατίτιδα Β και αργότερα στην ηπατίτιδα C. Oπότε, είχαμε αφενός ικανό αριθμό ασθενών για να συνεισφέρουμε στην έρευνα και αφετέρου υπήρχε ενδιαφέρον από πλευράς δημόσιας υγείας της χώρας μας για να αναπτύξουμε αυτό το επιστημονικό αντικείμενο.

Ερώτηση: Γιατί ο ελληνικός πληθυσμός είχε αυτή τη συχνότητα ιογενών ηπατιτίδων;

Πιθανότατα γιατί το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο της Ελλάδας, κατά τις δεκαετίες του ’40, ’50, ‘60 δεν ήταν ιδιαίτερα προηγμένο και εφαρμόζονταν όχι βέλτιστες πρακτικές για απλά ιατρικά προβλήματα.

Αυτές είναι οι δεκαετίες που κυρίως μεταδόθηκαν οι ηπατίτιδες στους ανθρώπους που πάσχουν σήμερα, ενώ τις νεότερες δεκαετίες η ηπατίτιδα C εξακολουθεί να μεταδίδεται κυρίως με τη χρήση ναρκωτικών. Όλες οι κακές πρακτικές έχουν εκλείψει εδώ και δεκαετίες. Έτσι, σήμερα ζούμε τα αποτελέσματα των δεκαετιών 40-50-60, με τις χρόνιες ηπατίτιδες να απαντώνται συχνότερα σε ανθρώπους 50, 60 ή 70 χρόνων, με εξαίρεση τους χρήστες ναρκωτικών.

Ερώτηση: Είστε αισιόδοξος σχετικά με την πρόοδο στην αντιμετώπιση των ηπατιτίδων;

Ναι, είμαι αισιόδοξος κι αυτό παρά το ότι στο θέμα της οργάνωσης δεν είμαστε στο βέλτιστο επίπεδο ως προς την προσπάθεια εξάλειψης των ιογενών ηπατιτίδων.

Κάνουμε πάρα πολλές ενέργειες σε ατομικό επίπεδο αλλά χρειαζόμαστε αρωγό και το οργανωμένο κράτος ώστε να έχουμε την πλήρη εικόνα.

Θα ήθελα, με την ευκαιρία αυτή, να απευθύνω μια έκκληση στους γιατρούς: να ακολουθούν τις τρέχουσες επιστημονικές συστάσεις και να συνταγογραφούν έλεγχο για τις ιογενείς ηπατίτιδες στον πληθυσμό, για τον οποίο συνιστάται.

Λεπτοσπείρωση και κλιματική αλλαγή: Η περίπτωση της Θεσσαλίας

Η Leptospira, το βακτήριο που προκαλεί τη λεπτοσπείρωση, ευδοκιμεί σε υγρό περιβάλλον και επιβιώνει για αρκετές ημέρες μέσα σε υδάτινες συλλογές. Γι’αυτό το λόγο, η λεπτοσπείρωση αναμένεται να εμφανίζεται συχνότερα τα επόμενα χρόνια, καθώς οι καταιγίδες και οι πλημμύρες προβλέπεται να επιδεινωθούν εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Διαβάστε παρακάτω για την πρόσφατη περίπτωση αύξησης κρουσμάτων λεπτοσπείρωσης στη Θεσσαλία:

Η Ελλάδα επλήγη στις αρχές Σεπτεμβρίου 2023 από τον μεσογειακό κυκλώνα “Daniel” και λίγες εβδομάδες αργότερα από την καταιγίδα “Elias”. Οι πρωτοφανείς βροχοπτώσεις πλημμύρισαν εκτεταμένες περιοχές στη Θεσσαλία συνολικού εμβαδού περί τα 860 km². Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 40.000 κάτοικοι επηρεάστηκαν από τα πλημμυρικά φαινόμενα. Οι καταιγίδες και οι πλημμύρες ευνοούν την εμφάνιση κρουσμάτων λεπτοσπείρωσης καθώς τα βακτήρια αναδιανέμονται από την αναταραχή που προκαλεί η περίσσεια ορμητικού νερού και έτσι αυξάνεται η έκθεση του πληθυσμού. Η Leptospira, ένα αρνητικό κατά Gram βακτήριο ευδοκιμεί σε υγρό περιβάλλον και έχει τη δυνατότητα επιβίωσης για αρκετές ημέρες μέσα σε υδάτινες συλλογές.

Στην πληγείσα περιοχή δημιουργήθηκε άμεσα ένα δίκτυο αυξημένης επιτήρησης των κρουσμάτων λεπτοσπείρωσης και έγκαιρης ανίχνευσης πιθανών συρροών με τη συνεργασία του ΕΟΔΥ με το Περιφερειακό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας (ΠΕΔΥ) της Θεσσαλίας και το Μικροβιολογικό Εργαστήριο του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Λάρισας και σε συνδυασμό με το υφιστάμενο σύστημα υποχρεωτικής δήλωσης λοιμωδών νοσημάτων. Το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό των τοπικών μονάδων υγείας ενημερώθηκε για πιθανή έξαρση των κρουσμάτων λεπτοσπείρωσης, την κλινική εικόνα του νοσήματος και τη συστηνόμενη θεραπευτική αντιμετώπιση. Οι ιατροί έλαβαν την οδηγία ότι όλοι οι ασθενείς με κλινική υποψία λεπτοσπείρωσης θα έπρεπε να υποβάλλονται σε εργαστηριακή διερεύνηση. Η εργαστηριακή διάγνωση ενισχύθηκε και στις ορολογικές μεθόδους προστέθηκαν μοριακές τεχνικές που περιλάμβαναν την αλληλούχιση για ταυτοποίηση του είδους του βακτηρίου. Η επεξεργασία των δειγμάτων γινόταν στο ΠΕΔΥ Θεσσαλίας. Ο ΕΟΔΥ διεξήγαγε καμπάνια ενημέρωσης του τοπικού πληθυσμού για την κατά το δυνατόν αποφυγή έκθεσης σε επικίνδυνο περιβάλλον, τα μέτρα προφύλαξης και τη σημασία της έγκαιρης αναζήτησης ιατρικής βοήθειας. Οι ενημερώσεις του κοινού πραγματοποιήθηκαν με επισκέψεις πόρτα-πόρτα των κινητών μονάδων (ΚΟΜΥ) του ΕΟΔΥ. Το έντυπο ενημερωτικό υλικό διανεμήθηκε σε μορφή φυλλαδίου και αφίσας και ήταν ηλεκτρονικά διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του ΕΟΔΥ (https://eody.gov.gr/el/nosimata/metadotika/nosimata-kai-themata-ygeias/leptospeirose).

Μεταξύ 5 Σεπτεμβρίου και 31 Δεκεμβρίου 2023, 296 από τους ασθενείς  που επισκέφθηκαν τα νοσοκομεία της περιφέρειας Θεσσαλίας εκτιμήθηκαν με κλινική υποψία λεπτοσπείρωσης και οι 45 (15,3%) από αυτούς επιβεβαιώθηκαν εργαστηριακά.

Η συχνότητα καταγραφής των κρουσμάτων λεπτοσπείρωσης ήταν σημαντικά υψηλότερη (6,5/100.000) σε σύγκριση με τα ιστορικά δεδομένα των τελευταίων 10 ετών για την Θεσσαλία και την αντίστοιχη περίοδο (Μ.Ο κρουσμάτων: 0,13/100.000) (p<0,001).

Στην πλειονότητα των ασθενών (86,8%) ταυτοποιήθηκε Leptospira kirscnheri, ενώ στους υπόλοιπους ασθενείς ταυτοποιήθηκε L. interrogans. Σοβαρή νόσος με τυπικά συμπτώματα παρουσιάστηκε στο 100% των ασθενών με λοίμωξη από L. interrogans, αλλά μόνο στο 53,1% εκείνων που μολύνθηκαν από L. kirschneri (για ένα ασθενή δεν υπήρχαν κλινικές πληροφορίες). Δύο ασθενείς με L. interrogans κατέληξαν. Η έκθεση σε πλημμυρισμένο περιβάλλον τεκμηριώθηκε για 36 ασθενείς (80,0%). Επάγγελμα ή απασχόληση υψηλού κινδύνου ως μοναδικός παράγοντας έκθεσης στο βακτήριο εντοπίστηκε στο 8,9% κρουσμάτων,  ενώ στο 11,1% των ασθενών δεν διαπιστώθηκε προφανής πηγή έκθεσης.

Η λεπτοσπείρωση μετά από πλημμύρες μπορεί να αποτελέσει σοβαρό ζήτημα δημόσιας υγείας. Η ενισχυμένη εργαστηριακή διερεύνηση, συμπεριλαμβανομένων των μοριακών δοκιμών σε δείγματα ούρων, είναι υψίστης σημασίας για την άμεση διάγνωση και θεραπεία των περιπτώσεων λεπτοσπείρωσης σε πλημμυρόπληκτες περιοχές. Η L. kirschneri εντοπίζεται για πρώτη φορά ως λοιμώδης παράγοντας στην Ελλάδα όμως και αντίστοιχες μελέτες με διάκριση είδους της Leptospira δεν έχουν πραγματοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό στη χώρα μας. Παράλληλα και στην Ευρώπη είναι λίγες οι καταγεγραμμένες ανθρώπινες μολύνσεις με L. kirschneri. Υπάρχουν αναφορές για κρούσματα σε ασθενείς στη Σλοβενία και στη Γερμανία. Η λεπτοσπείρωση αναμένεται να εμφανίζεται συχνότερα τα επόμενα χρόνια, καθώς οι καταιγίδες και πλημμύρες αναμένεται να επιδεινωθούν λόγω του φαινομένου της κλιματικής κρίσης.

EIOS από τον ΠΟΥ: Ένα νέο εργαλείο επιδημιολογικής πληροφόρησης στη διάθεση του ΕΟΔΥ και της χώρας μας

Τριήμερη εκπαίδευση στη χρήση του συστήματος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) EIOS (Epidemic Intelligence from Open Sources Initiative) για την άντληση επιδημιολογικών δεδομένων από ανοικτές πηγές πραγματοποιήθηκε στον ΕΟΔΥ από εκπαιδευτές του ΠΟΥ και του ECDC, από τις 22 έως τις 24 Μαΐου.

Εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι φωτογραφήθηκαν στο τέλος του τριήμερου σεμιναρίου.

Στελέχη του ΕΟΔΥ, μαζί με εκπροσώπους του Υπουργείου Υγείας, του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων και του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας είχαν την ευκαιρία να εξοικειωθούν με τη χρήση του συστήματος EIOS για τον έγκαιρο εντοπισμό, αναφορά, επαλήθευση, διάδοση και ανάλυση ενός ευρέος φάσματος πληροφοριών, που μπορεί να συνιστούν έκτακτη ανάγκη υγειονομικού ενδιαφέροντος.

Η πρωτοβουλία EIOS έχει φέρει κοντά μια ευρεία γκάμα φορέων δημόσιας υγείας από όλο τον κόσμο. Προωθεί το ενιαίο μοντέλο διαχείρισης κινδύνων («all hazards approach») και την Ενιαία Υγεία («One Health») συνενώνοντας νέες και υφιστάμενες πρωτοβουλίες, δίκτυα και συστήματα με στόχο την ενίσχυση της επιδημιολογικής πληροφόρησης και, κατά συνέπεια, την έγκαιρη ανίχνευση, επαλήθευση, αξιολόγηση και επικοινωνία σχετικά με απειλές κατά της δημόσιας υγείας, κάνοντας χρήση ανοικτών πηγών. Ο απώτερος στόχος του EIOS είναι, όπως χαρακτηριστικά διατυπώνεται, «η μηδενική επίπτωση από απειλές που σχετίζονται με τη δημόσια υγεία». Η διαχείριση του συστήματος γίνεται από πολλούς φορείς, την πρωτοκαθεδρία όμως έχει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Ο Πρόεδρος ΔΣ ΕΟΔΥ, Καθ. Χρ. Χατζηχριστοδούλου, ο οποίος άλλωστε είχε και την πρωτοβουλία της εισαγωγής του EIOS στα εργαλεία επιδημιολογικής επιτήρησης του Οργανισμού, παρευρέθηκε στην εναρκτήρια συνάντηση και χαιρέτησε την πρωτοβουλία EIOS ως ένα εξαιρετικά σημαντικό εργαλείο επιτήρησης και ανίχνευσης συμβάντων που σχετίζονται με τη δημόσια υγεία.

Στιγμιότυπο από την εκπαίδευση στο σύστημα EIOS. Ο Πρόεδρος ΔΣ ΕΟΔΥ, Καθ. Χρ. Χατζηχριστοδούλου, ο οποίος άλλωστε είχε και την πρωτοβουλία της εισαγωγής του EIOS στα εργαλεία επιδημιολογικής επιτήρησης του Οργανισμού, παρευρέθηκε στην εναρκτήρια συνάντηση.

«H ενσωμάτωση και προαγωγή νέων τεχνολογιών και εργαλείων,  ειδικά όταν προκύπτουν από διεθνή συνεργασία και ενισχύουν τη συνοχή ενάντια σε κοινές απειλές δημόσιας υγείας, πρέπει να αναδεικνύεται ως κορυφαία προτεραιότητα στην ατζέντα της δημόσιας υγείας. Οι καινοτομίες και οι νέες τεχνολογίες προσφέρουν σημαντική ευκαιρία για εντυπωσιακή πρόοδο στη βελτίωση της υγείας του πληθυσμού. Με τη διαθεσιμότητα περισσότερων εργαλείων, τελικά, είμαστε σε θέση να σώσουμε περισσότερες ζωές» επεσήμανε χαρακτηριστικά ο κ.Χατζηχριστοδούλου.

Περισσότερα για το EIOS (EN): The Epidemic Intelligence from Open Sources Initiative (who.int)

Δράσεις του ΕΟΔΥ κατά την Εαρινή Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εξέτασης, 20-24 Μαΐου 2024

Στη στάση Μετρό «Πανεπιστήμιο» εγκαταστάθηκε, κατά την εβδομάδα 20 έως 24 Μαΐου 2024, η Κινητή Ιατρική Μονάδα του ΕΟΔΥ και πραγματοποίησε δωρεάν, ανώνυμο έλεγχο με τη μέθοδο της δοκιμασίας της ταχείας ανίχνευσης (rapid test) για τον HIV, τις ιογενείς ηπατίτιδες B & C και άλλα Σεξουαλικά Μεταδιδόμενα Νοσήματα (ΣΜΝ).

Η δράση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της Εαρινής Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Εξέτασης 2024 (Spring European Testing Week-ETW), η οποία πραγματοποιήθηκε για 12η συνεχή χρονιά.

Σκοπός της παρέμβασης ήταν η πρόληψη των Σεξουαλικά Μεταδιδόμενων Νοσημάτων μέσω της ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και συμβουλευτικής του πληθυσμού για θέματα σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας.

Επίσης, επιδιώχθηκε η ανάδειξη της σημασίας της έγκαιρης και ταυτόχρονης ανίχνευσης περισσοτέρων του ενός ΣΜΝ (Integrated testing) και η διασύνδεση των ατόμων με τυχόν θετικό αποτέλεσμα με το σύστημα υγείας για έγκαιρη λήψη θεραπείας, τηρώντας απαρέγκλιτα την αρχή της εμπιστευτικότητας. Πέρα από τη διενέργεια των τεστ, το κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό του ΕΟΔΥ παρείχε συμβουλευτική πριν και μετά από την εξέταση (pre and post-counseling), ενημέρωση για τους τρόπους μετάδοσης των νοσημάτων, διένειμε δωρεάν ενημερωτικά φυλλάδια και προφυλακτικά με στόχο την προαγωγή της ασφαλέστερης σεξουαλικής επαφής ενώ προέβη σε διασύνδεση με δομές υγείας όσων από τους εξετασθέντες ευρέθησαν θετικοί σε κάποιο νόσημα.

Kατά την παραμονή της Κινητής Μονάδας του ΕΟΔΥ στο μετρό «Πανεπιστήμιο»:

• εξετάστηκαν συνολικά 57 άτομα, 30 άνδρες και 27 γυναίκες
• από αυτούς οι μισοί ήταν νέοι (28 άτομα) ηλικίας 18-25 ετών
• βρέθηκε 1 αντιδρών τεστ στην Ηπατίτιδα C (το οποίο αφορά σε HIV+ άτομο, διαγνωσμένο από 10ετίας), το οποίο παραπέμφθηκε καταλλήλως.

«Αυτό που πραγματικά είναι ευοίωνο είναι ότι η συντριπτική πλειονότητα των νέων που προσήλθε στην Κινητή Μονάδα, ανέφερε πως είχε λάβει στο παρελθόν δωρεάν υπηρεσίες συμβουλευτικής ασφαλών σεξουαλικών συμπεριφορών, κυρίως στο πανεπιστήμιο, στο σχολείο και σε φορείς που ασχολούνται με την υγεία» επισημαίνει η κ.Ιωάννα Ιγνατιάδη, υπεύθυνη του Τμήματος Παρεμβάσεων στην Κοινότητα του ΕΟΔΥ.

Η Κινητή Ιατρική Μονάδα του ΕΟΔΥ πραγματοποίησε rapid test για τον HIV, τις ιογενείς ηπατίτιδες B & C και άλλα Σεξουαλικά Μεταδιδόμενα Νοσήματα (ΣΜΝ).

Παράλληλα, καθόλη τη διάρκεια της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Εξέτασης, το Κέντρο Σεξουαλικής Υγείας ΕΟΔΥ, στο κέντρο της Αθήνας, υποδεχόταν χωρίς ραντεβού όσους ενδιαφέρονταν να υποβληθούν σε rapid test για HIV/AIDS, Ηπατίτιδες Β & C, σύφιλη χλαμύδια και γονόρροια.

Ειδικότερα, στο Κέντρο Σεξουαλικής Υγείας (Πολυκλινική Αθηνών) κατά τη διάρκεια της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Εξέτασης,

προσήλθαν συνολικά 65 άτομα, 50 άνδρες και 15 γυναίκες με τους μισούς από αυτούς να είναι ηλικίας 19-34 ετών (36 άτομα)
βρέθηκαν 2 αντιδρώντα τεστ: 1 Σύφιλη & 1 Γονόρροια, τα οποία διασυνδέθηκαν με το Νοσοκομείο “Ανδρέας Συγγρός”.

Υπενθυμίζεται ότι το Κέντρο Σεξουαλική Υγείας στην Πολυκλινική Αθηνών, λειτουργεί σε μόνιμη βάση από Δεύτερα έως Παρασκευή με ώρες κοινού 9:00-14:00, κατόπιν ραντεβού, και προσφέρει δωρεάν, χωρίς παραπεμπτικό, ανώνυμο, εμπιστευτικό έλεγχο (testing) για την HIV λοίμωξη, τις ηπατίτιδες B&C, τη γονόρροια και τη χλαμυδιακη λοίμωξη με τη δοκιμασία Ταχείας Ανίχνευσης (RDTs), πλαισιωμένο με εξατομικευμένη συμβουλευτική πριν και μετά την κάθε δοκιμασία ελέγχου (Pre and Post Counseling) και διευκόλυνση διασύνδεσης των ατόμων με δομές υγείας μετά από ένα θετικό αποτέλεσμα.

Όπως αναφέρει η Προϊσταμένη της Δ/νσης Πρόληψης & Επιδημιολογικής Επιτήρησης HIV/AIDS, ΣΜΝ & Ηπατιτίδων, κ. Δήμητρα Παρασκευά: «Στο πλαίσιο εφαρμογής ευρωπαϊκών οδηγιών και ακολουθώντας καλές πρακτικές προαγωγής της δημόσιας υγείας, ο ΕΟΔΥ έχει εκπονήσει σχέδιο επέκτασης της λειτουργίας του Κέντρου Σεξουαλικής Υγείας (ΚΣΥ) της Πολυκλινικής, καθώς και δημιουργίας νέων Κέντρων σε συνεργασία με άλλους φορείς. Στόχος είναι να δίνεται η δυνατότητα διενέργειας συνδυαστικού ελέγχου των νοσημάτων και άλλων υπηρεσιών πρόληψης και ενημέρωσης σε σταθερές δομές, προσφέροντας ένα ολιστικό μοντέλο φροντίδας της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας με σεβασμό και χωρίς διακρίσεις.

Ο ΕΟΔΥ έχει εκπονήσει σχέδιο επέκτασης της λειτουργίας του Κέντρου Σεξουαλικής Υγείας της Πολυκλινικής, καθώς και δημιουργίας νέων Κέντρων σε συνεργασία με άλλους φορείς” μας πληροφορεί η κ.Δήμητρα Παρασκευά, Προϊσταμένη της Δ/νσης Πρόληψης & Επιδημιολογικής Επιτήρησης HIV/AIDS, ΣΜΝ & Ηπατιτίδων ΕΟΔΥ.

Ειδικότερα, κατά το προσεχές χρονικό διάστημα αναμένεται να συσταθούν ΚΣΥ σε Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη, ενώ στη συνέχεια θα ακολουθήσει η ανάπτυξη περισσοτέρων, με σκοπό την κάλυψη των εν λόγω αναγκών στην ευρύτερη ελληνική επικράτεια και, συγκεκριμένα, στο Ηράκλειο Κρήτης, στην Πάτρα και στην Αλεξανδρούπολη».

Σχετ. Δελτίο τύπου

Επιστημονική Δραστηριότητα

Ευρωπαϊκό πρόγραμμα MOBILISE: Το καινοτόμο κινητό εργαστήριο 'Ενιαίας Υγείας', η πιλοτική του εφαρμογή στη χώρα μας και ο ρόλος του ΕΟΔΥ

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες καταγράφεται μία αύξηση της γεωγραφικής κατανομής και της συχνότητας νοσημάτων που μεταδίδονται με αρθρόποδα-διαβιβαστές, σε παγκόσμιο επίπεδο. Η επιδημιολογία των νοσημάτων αυτών επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων και από την κλιματική αλλαγή και αύξηση της θερμοκρασίας, που αναμένεται να οδηγήσουν σε περαιτέρω εξάπλωση και επανεμφάνιση νοσημάτων αυτής της ομάδας. Τα τελευταία έτη σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης καταγράφονται κρούσματα αρμποϊώσεων, δηλαδή ιογενών νοσημάτων που μεταδίδονται με αρθρόποδα (π.χ. κουνούπια, τσιμπούρια), όπως κρούσματα λοίμωξης από ιό του Δυτικού Νείλου, κροτωνογενούς εγκεφαλίτιδας, αιμορραγικού πυρετού Κριμαίας-Κονγκό, ακόμη και εγχώρια κρούσματα Δάγκειου πυρετού, , προκαλώντας μεγάλη ανησυχία για τη δημόσια υγεία. Η βέλτιστη παρακολούθηση, επιτήρηση και πρόληψη επιδημιών ζωονόσων ή/ και νοσημάτων που μεταδίδονται με διαβιβαστές απαιτεί προσέγγιση «Ενιαίας Υγείας» («One Health»), βάσει της οποίας εξετάζονται όχι μόνο δείγματα ανθρώπων, αλλά και ζώων, καθώς και περιβαλλοντικά δείγματα, όσο το δυνατόν πιο κοντά στο φυσικό περιβάλλον των φορέων.

Με στόχο την πρώιμη καταγραφή της εποχικής κυκλοφορίας των παθογόνων και την πληρέστερη διερεύνηση της γεωγραφικής και χρονικής κατανομής τους, κρίνεται σκόπιμη η ενίσχυση της διαγνωστικής επάρκειας, δηλαδή της δυνατότητας εργαστηριακής διάγνωσης, σε τοπικό επίπεδο. Η δυνατότητα άμεσης διάγνωσης – διάγνωσης στο πεδίο για τα παθογόνα αυτά συχνά είναι περιορισμένη, καθώς απαιτεί εξειδικευμένο εργαστήριο και προσωπικό. Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα κινητά εργαστήρια γίνονται ολοένα και πιο σημαντικά για την άμεση αντιμετώπιση επιδημιών σε πιο «απομακρυσμένες» περιοχές, δηλαδή σε περιοχές που βρίσκονται σχετικά μακριά από τα εξειδικευμένα εργαστήρια αναφοράς.

Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα MOBILISE στοχεύει να υποστηρίξει τη δυνατότητα τοπικής διάγνωσης ορισμένων αρμποϊών, αναπτύσσοντας μια νέα, διασφαλισμένη ποιοτικά, λύση φορητού εργαστηρίου Ενιαίας Υγείας. Το εργαστήριο θα παρέχει τη δυνατότητα ύπαρξης και λειτουργίας μονάδας, η οποία απαιτείται για τον χειρισμό αρμποϊών σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Θα επεξεργάζεται δείγματα ανθρώπινα/ζωικά/περιβαλλοντικά, για μοριακή διάγνωση, ορολογικό έλεγχο, μικροβιολογική διάγνωση και θα φιλοξενεί πλατφόρμα για ταυτοποίηση παθογόνων και επιδημιολογική ανάλυση. Μέσω του προγράμματος, θα αναπτυχθούν νέες άμεσες διαγνωστικές δοκιμές για αυτά τα παθογόνα. Ένα νέο λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης (Επιχειρησιακό Κέντρο Έκτακτων Αναγκών και Σύστημα Υποστήριξης Αποφάσεων) θα συνδράμει τους τελικούς χρήστες στον συντονισμό των οχημάτων του MOBILISE σε όλη την Ευρώπη και στη διαχείριση των κρουσμάτων σε πραγματικό χρόνο. Η πλατφόρμα που θα φιλοξενείται θα είναι ηλεκτρική/υβριδική και θα χρησιμοποιεί ηλιακή και αιολική ενέργεια, μειώνοντας επίσης τις εκπομπές CO2 σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (European Green Deal). Το εργαστήριο θα δοκιμαστεί επιτόπου από εθνικούς φορείς και επιστήμονες στο πεδίο στην Αυστρία, τη Ρουμανία, την Ελλάδα και την Αφρική.

Πιο αναλυτικά, οι κύριες παρεμβάσεις και στόχοι, στο πλαίσιο του προγράμματος MOBILISE, περιλαμβάνουν:

1. Ανάπτυξη μιας νέας και πράσινης κινητής εργαστηριακής μονάδας «One Health», ικανή να εκτελεί διαγνωστικές αναλύσεις σε δείγματα ανθρώπων, ζώων και περιβάλλοντος.
2. Ανάπτυξη λογισμικού για ένα Επιχειρησιακό Κέντρο Έκτακτων Αναγκών και Σύστημα Υποστήριξης Αποφάσεων («MOBILISE Emergency Operating Center and Decision Support System (EOC/DSS)») για την πρόβλεψη της δυναμικής των επιδημιών, την έγκαιρη παροχή των απαραίτητων ειδοποιήσεων στους τελικούς χρήστες, τον συντονισμό του προσωπικού των κινητών εργαστηρίων, την ενημέρωση για τη λήψη αποφάσεων και παροχή συστάσεων.
3. Επιμέλεια της θεσπισμένης «Βάσης δεδομένων απογραφής ευρωπαϊκού κινητού εργαστηρίου» και προετοιμασία για μια βελτιωμένη οργάνωση και λειτουργία του ευρωπαϊκού κινητού εργαστηρίου.
4. Επικύρωση στο πεδίο του πρωτότυπου κινητού εργαστηρίου MOBILISE, σε στενό συντονισμό με τις τοπικές και εθνικές υγειονομικές αρχές. Όλα τα νέα συστήματα/πλατφόρμες θα δοκιμαστούν επιτόπου, στο πεδίο, με τη συνδρομή εθνικών φορέων και υπηρεσιών πρώτης απόκρισης.

Η Ελλάδα αποτελεί εταίρο σε αυτό το ευρωπαϊκό πρόγραμμα “MOBILISE”, με τη συμμετοχή του ΕΟΔΥ, παρέχοντας επιστημονική κι εργαστηριακή υποστήριξη, και εμπειρογνωμοσύνη. Επιπλέον, εμπλέκεται στην αξιολόγηση των δοκιμασιών ταχείας διάγνωσης που θα αναπτυχθούν. O συντονισμός γίνεται από το Κεντρικό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας και τη Διεύθυνση Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης για τα Λοιμώδη Νοσήματα. Σημαντική συμμετοχή του ΕΟΔΥ έχει προβλεφθεί σε υπο-έργο με τίτλο: «Ενσωμάτωση και επικύρωση στο πεδίο», που περιλαμβάνει τον σχεδιασμό και εφαρμογή διαγνωστικών δοκιμασιών στο πεδίο, μέσω σχηματισμού διεπιστημονικών ομάδων δράσης. Στόχος είναι η διερεύνηση της αναγκαιότητας τέτοιων κινητών μονάδων/ εργαστηρίων, ώστε να επιτευχθεί η πιθανή ενσωμάτωσή τους στις δράσεις επιτήρησης και απόκρισης των εθνικών υπηρεσιών/υπηρεσιών πρώτης γραμμής. Οι αποστολές στο πεδίο θα περιλαμβάνουν τη συλλογή και επεξεργασία περιβαλλοντικών, ζωικών και ανθρώπινων δειγμάτων (συμπεριλαμβανομένων δειγμάτων επιπέδου BSL-4) και τη δήλωση των αποτελεσμάτων σε εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς μέσω του EOC/DSS.

Η αρχική οργανωτική συνάντηση του προγράμματος έλαβε χώρα στις 7-10 Νοεμβρίου 2022 στο Ταλίν της Εσθονίας. Η Ελλάδα θα συμμετέχει στο πρόγραμμα με τη διενέργεια δοκιμών στο πεδίο, δηλαδή με τη χρήση της κινητής μονάδας για τη διάγνωση κυκλοφορίας, συγκεκριμένα του ιού του Δυτικού Νείλου σε τοπικό επίπεδο, σε οικισμούς με αναμενόμενη ή δηλούμενη κυκλοφορία του ιού. Η δοκιμή σχεδιάζεται να διενεργηθεί το καλοκαίρι του 2025, και οι οικισμοί θα επιλεγούν βάσει εκτίμησης κινδύνου για κυκλοφορία του ιού, λαμβάνοντας υπόψη ιστορικά και τρέχοντα επιδημιολογικά δεδομένα. Η ομάδα πεδίου που θα συμμετάσχει θα αποτελείται από ειδικούς επαγγελματίες υγείας, οι οποίοι θα ανήκουν ήδη στην ομάδα του προγράμματος και θα έχει προηγηθεί εκπαίδευσή τους στο πεδίο. Ο σχεδιασμός και η οργάνωση των δοκιμών είναι ακόμη σε εξέλιξη.

Η αρχική εργαστηριακή ανάλυση θα πραγματοποιείται στην κινητή μονάδα/εργαστήριο του προγράμματος, στο πεδίο και -εν συνεχεία- τα θετικά δείγματα θα αποστέλλονται για επιβεβαίωση στο Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Αρμποϊών . Η ανάλυση θα περιλαμβάνει μοριακό και ορολογικό έλεγχο.

Η ανάπτυξη ενός αξιόπιστου κινητού εργαστηρίου αναμένεται να έχει μεγάλο όφελος για την ενίσχυση της διαγνωστικής επάρκειας σε τοπικό επίπεδο και την υποστήριξη αποφάσεων για την έγκαιρη και στοχευμένη εφαρμογή δράσεων πρόληψης.

Εικ1. Εικονική απεικόνιση κινητής εργαστηριακής μονάδας

Ευρωπαϊκό πρόγραμμα EU JAMRAI 2: Με τη συμμετοχή του ΕΟΔΥ ξεκίνησαν οι εργασίες του πακέτου εργασίας για την αντιμικροβιακή επιμελητεία σε ανθρώπους, ζώα και περιβάλλον

Η Αντιμικροβιακή Αντοχή (AMR) έχει αναδειχθεί σε μείζονα διακρατική απειλή που κατέχει τη δυναμική υποβάθμισης της σύγχρονης ιατρικής. Εντός ΕΕ, η αντιμικροβιακή αντοχή ευθύνεται για τουλάχιστον 33.000 θανάτους, 2,5 εκατομμυρίων ημερών νοσηλείας και ετήσιας οικονομικής επιβάρυνσης της τάξης των 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ. Για την καταπολέμησή της απαιτείται μια παγκόσμια προσέγγιση, με παρεμβάσεις που θα πρέπει να εφαρμοστούν υπό το πρίσμα της «Ενιαίας Υγείας» (One Health), λαμβάνοντας υπόψη τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ ανθρώπων, ζώων και περιβάλλοντος.

34ο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κλινικής Μικροβιολογίας και Λοιμωδών Νοσημάτων (ESCMID): Παρουσίαση με θέμα «Genetic diversity of introduced Plasmodium vivax malaria isolates in Greece, 2015-2019»

Ηπατίτιδες και δημόσια υγεία - 22ο Πανελλήνιο Ηπατολογικό Συνέδριο/ 24-27 Απριλίου 2024: Μία σύνοψη δεδομένων από τον Καθηγητή ΕΚΠΑ και μέλος ΔΣ ΕΟΔΥ, κ. Δ. Παρασκευή

Προσεχώς

Ενημερωτικές Ημερίδες ΕΟΔΥ για τη νόσο των Λεγεωνάριων, Άνδρος-Τήνος, Ιούνιος 2024

Ο ΕΟΔΥ διοργανώνει ενημερωτικές ημερίδες για τη νόσο των Λεγεωναρίων σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση σε τουριστικές περιοχές ενόψει της θερινής περιόδου.

Ειδικότερα, ημερίδες θα πραγματοποιηθούν στην Άνδρο 19/6/2024, 10.00-13.00 και στην Τήνο, 20/6/2024 10.00-12.30

Το κοινό θα ενημερωθεί για τρόπους μετάδοσης και πρόληψης της νόσου, για την υπάρχουσα επιδημιολογική επιτήρηση στην Ελλάδα και για την εκτίμηση κινδύνου στο δίκτυο ύδρευσης των τουριστικών καταλυμάτων.

Της τελευταίας στιγμής

Ακραία καιρικά φαινόμενα και ψυχική υγεία

Ο Πρόεδρος του ΕΟΔΥ (στο κέντρο) με τους εκπροσώπους της Αμερικανικής Εταιρείας Ψυχιάτρων

Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της ψυχιατρικής κοινότητας βρέθηκαν οι πλημμύρες της Θεσσαλίας: Εκπρόσωποι της Αμερικανικής Εταιρείας Ψυχιάτρων (American Psychiatric Association) πραγματοποίησαν πολυήμερη επίσκεψη στη χώρα μας με το ενδιαφέρον τους να επικεντρώνεται στη μελέτη της περίπτωσης των πλημμυρών στην Θεσσαλία και τη μέριμνα της πολιτείας αναφορικά με την υποστήριξη του πληθυσμού σε ζητήματα ψυχικής υγείας. Στο πλαίσιο αυτό, οι Αμερικανοί επιστήμονες επέλεξαν ως πρώτο σταθμό τους τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας, όπου συναντήθηκαν με τον Πρόεδρο του ΔΣ, Καθ. Χρ. Χατζηχριστοδούλου.

Ο ΕΟΔΥ θα συνεργαστεί με τους Αμερικανούς ψυχιάτρους με στόχο την ανάπτυξη κατάλληλων εργαλείων για την εκτίμηση των επιπτώσεων, άμεσων και μακροπρόθεσμων, του ακραίου αυτού καιρικού φαινομένου στην ψυχική υγεία του πληθυσμού.